DOAS POETESSAS, UN SÒN

Francesc Sangar.- Occitània es totjorn estat una font d’inspiracion pels artistas. E volèm conéisser doas poetessas catalanas, Montserrat Rubinat e Conxita Jiménez, impregnadas d’aquela idèa tan occitana cossí es lo “paratge” per crear caduna una òbra amb poèmas dedicats en un dels capítols mai coneguts e fascinants de l’istòria de las tèrras d’òc, la persecucion contra lo movement dels Bons Òmes e las Bonas Femnas.

 MEDIEVALÒC.- Ambedoas avètz assimilat un capítol basic de l’istòria medievala europèa, mas tanben fòrça tragic. Cossí arribèt a las vòstras vidas lo Catarisme?

MONTSERRAT RUBINAT.- Quand ieu èra mainada, amb los mieus parents, cada estiu viatjàvem per conéisser la Catalonha del Nòrd, lo Lengadòc, lo Rosselhon… Amb trenta ans comencèri a viatjar amb la miá pròpria familha, lo mieu marit e las miás filhas. Pendent aquel interludi de temps, legissiá de libres d’aquela tematica e m’interessava la siá istòria e l’Edat Mejana.

M’atrasiá legir de romans e veire de pelliculas basadas en aquel periòde istoric. La mistica crestiana totjorn m’a acompanhat; per ieu la figura de Jesucrist es fascinanta. Ieu ai la consciéncia de parlar amb lo Dieu bon dempuèi los sièis ans. Me’n remembri perfièchament.

CONXITA JIMENEZ.- Amb l’editor d’un poemari anterior, José Luís Soler, un grand enamorat del Catarisme qu’organiza las Jornadas Culturalas dels Camins Catars en fòrça pòbles ont i aguèron de comunitats cataras. Un jorn me suggeriguèt l’idèa de far un omenatge lo sieu legat mejançant la poesia e nos organizèt un viatge pels principals endrechs ont daissèron recordança. Me fascinèt! Admirabla la recèrca interiora d’aquelas personas simplas, lors espiritualitats, lors determinacions malgrat las massacres e los abuses de la Glèisa romana e dels nautes estaments.

Pensèri qu’aiçò, amassa amb tota l’efervescéncia culturala qu’emanava d’una epòca generalament considerada escura, que convivián amb tota una diversitat de culturas e religions, que los Pirenèus èran un pont d’escambi, que Trobadors e Trobairitz impregnavan tot de musica e refinament amb la bellissima lenga d’òc, que los camins de pastura venián camins esperitals… Meritava èsser cantat e recitat.

 M.- Lo rèpte d’impregnar en vèrses una istòria d’uèch sègles enrè amb fòrça de sentiment es complicat, mas los vòstres resultats son impactants. Cossí vos a tocat l’arma?

M.R.- Soi poessa, una nais ja aital. Après te pòdes perfeccionar amb las tecnicas narrativas, mas soi essencialament una arma sensibla. Per aquel motiu disi totjorn que la miá melhora manièra d’exprimir los sentiments es en vers; es ont mai comòda me senti. La poesia es una manièra de veire lo mond, de comprene la vida, es una arma que gigota de consciéncias e nos elèva.

Ai un poema, qu’es absoludament catar, e quand l’escriguèri amb quinze ans, èra pas plenament conscienta. Quand recupèri mai tard aquel poèma, me n’avisi que tot encastra, qu’aquel amor crestian èra ja present dempuèi lo principi dins del mieu ADN, e coma un copacap, subtament, començan a encastrar totas las pèças.

En aquel poèma “Blues de nit”, parli del dualisme còrs – arma, de matèria – esperit e de determinats concèptes filosofics que definisson un estil de vida autrejada a Dieu, coma fasián los Catars.En lo mieu cas particular, dempuèi d’alavetz fins ara, o representi en l’art d’escriure poesia. Tot aquel sentiment fluís e se canaliza mejançant la miá pluma.

C.J.- Inicialament me vesiá pas preparada perque m’imaginava tot aquò que deviá conéisser dempuèi desparièrs domenis d’aquel mond tan divèrs e prigond. Implicava fòrça trabalh… E temps qu’aviá pas. Arribèt alavetz aquela pandemia angoishant qu’avèm patit, los confinaments… Aviá temps ja. Comenci a legir las òbras de Renat Nelli, d’autors catalans coma Eduard Berga, Sergi Grau, Jordi Bibià, Ezequiel Gort…

E dintri plenament en caminòls ont los pastors gachan enlà de las tunicas de pèl, en runas ont s’entreveson de secrèts jos las pèiras, senti la barbariá de las Crosadas, aspiri flaira de carn cremada, entreveiri camins d’exili e me meravilhi de la beutat de tantes païsatges, traversas, montanhas, pòbles e endrechs que recorreguèron… Cossí podiá pas escriure sus aiçò?

 M.- Amb los vòstres vèrses, parlatz d’istòria, mas tanben (e sustot) de sentiments, de paratge e de personas. En legint los vòstres poèmas nos transportam a l’Occitània del sègle XIII, preludi de la posteriora Renaissença. Vertadièrament, totas doas contunhatz lo legat de la mitica Esclarmonda de Foix, una femna culta, de mentalitat dubèrta e que venguèt una inspiracion en la siá epòca.

M.R.- Los mieus poèmas parlan mai de sentiments e de faches, que de personas concrètament, malgrat que las referéncias que doni siatz orientadas en aquel ponch d’inflexion istorica. Ai de besonh la complicitat del maximal nombre de personas perque la bontat del messatge cresca e se multiplique. Aquò qu’impòrta vertadièrament es lo messatge, pas lo messatgièr o la messatgièra.

Sèm de portaires de lum e devèm la transmetre. Benlèu per aquel motiu los poèmas qu’escrivi daissan pas indiferentas las personas que los legisson, perque los ai escriches amb lo lengatge universal del còr. La miá òbra “Tornar a néixer. Sota el signe d’Omega” (Editorial Trípode) es una mòstra. Los Bons Òmes e las Bonas Femnas èran tot còr, coma la Dama Blanca Esclarmonda, que cossí lo sieu nom indica, èra la lutz del mond.

C.J.- Pensèri qu’aviá viscut fòrça malgrat un saut temporal tan abissal que podiá pas o gardar. Deviá aténher que de lectors e d’auditors vegèsson, sentiguèsson, se meravilhèsson e recorreguèsson tot aquel camin extraordinari e la melhora manièra èra mejançant la poesia, que supèra una simpla relacion de faches per venir un cant que comociona de consciéncias e d’emocions.

Foguèt pas poesia pura tot aquò que recorreguèron aquelas personas amb un esperit tan liure e nòble, injustament perseguidas e maseladas? Coma los poètas e los trobadors ieu pensèri que deviá explicar lors camins, istòrias, reflexions, e lors viatges interiors amb unes vèrses adaptats als nòstres tempses.

La figura de la femna amb lo Catarisme abasta en plena Edat Mejana unes dreches socials inimaginables e en l’epòca trobadoresca assumís la categoria d’inspiracion amb un protagonisme fòrça actiu dins lo mond cultural e artistic. Esclarmonda de Foix, coma fòrça autras femnas, admirabla. Nos agradariá transmetre un legat prèp a l’ofrit per ela!

 M.- Un sòn possible de viure mejançant l’òbra d’aquelas doas grandas poessas.