CONSTANTIN XIn, LO DARRIÈR EMPERAIRE ROMAN
CAM.- Constantin XIn Paleològ (1404-1453) foguèt lo darrièr emperaire roman bizantin. Foguèt nomenat rei en l’an 1449, e sonque poguèt regnar pendent 5 annadas, fins al 29 de mai de 1453, quora los otomans assaltèron e conquistèron la vila de Constantinòble, çò que provoquèt la fin de l’Empèri Roman d’Orient, un empèri qu’aviá demorat mai de 1.000 ans, après la creacion d’aquela vila per Constantin en l’an 330.
Constantin XIn foguèt lo quatren filh de l’emperaire Manèl IInd Paleològ e d’Elena, filha del dirigent sèrbi Konstantin Dejanović. Se fins a la decada de 1420 la sieuna vida es pas gaire coneguda, dempuèi aquela data es ja celèbre coma general. E un tras que bon general. En aquela epòca, lo sieu fraire èra l’emperaire Joan VIIIn Paleològ. E venguèt regent imperial almens dos còps, mentre l’emperaire èra defòra per de viatges politics.
En l’an 1427 ambedós luchèron amassa contra lo dirigent d’Epir, Carlo Ir Tocco. Quora desfachat, Constantin foguèt nomenat Despòta de Morèa e gobernèt lèu aquela region. Pel primièr còp dempuèi la quatrena crosada, poguèron tornar abastir lo Mur d’Examilion. En mai d’aquò en 1444 e 1446 assagèt de conquistar tota Grècia.
La mòrt del fraire
En 1448, Joan VIIIn moriguèt sens cap filh e Constantin foguèt causit nòu emperaire en genièr de 1449. Sonque començar calguèt faciar tres problèmas grèus, lo primièra èra aver un filh, mas Constantin jamai maridèt cap femna. Lo segond èra resòlvre lo problèma religiós e demanèron d’ajuda militara a Roma après amassar las glèisas catolica e ortodòxa. Totun, la populacion n’èra contrària. Lo tresen problèma èra la menaça otomana.
En abril de 1453 Mehmed IInd comencèt lo sètge de Constantinòble. La sieuna armada èra estonanta, gaireben 80.000 òmes d’infantariá. Dins la vila i avián sonque una desena part de bizantins per los faciar. Lo meteis emperaire considerèt l’idèia d’abandonar la vila e fugir.
Pasmens, après causiguèt luchar fins a la fin, çò que se debanèt lo 29 de mai de 1453. La nuèch abans recebèt la comunion catolica. Puèi moriguèt a la batalha en tot dirigir un assaut final contra los otomans. La sieuna mòrt e lo sieu ròtle provoquèron la legenda d’una possible tornada de Constantin lo Grand, que jamai arribèt.
Romul fondèt Roma e lo darrièr emperaire roman a Roma èra nomenat Romul. Constantin fondèt Constantinònle e Constantin ne foguèt tanben lo darrièr emperaire. Pr’açò tanben foguèt nomenat L’emperaire que venguèt Marbre.
Constantin XIn foguèt lo uechen emperaire de la familha paleològa. Nasquèt en 1404 e quora èra jove l’empèri ja èra en roïnas. O aviá estat dempuèi la perda d’Anatolia. Puèi, l’empèri patiguèt plan la crosada de 1204 e se recuperèt pas fins a l’an 1261.
En 1405 los otomans ja avián conquistat Anatolia, Bulgaria, Grècia centrala, Sèrbia e Tessàlia.Sonque demorava liure Constantinòble e lo Peloponés grèc e qualcunas illas de la Mar de l’Egèu. E ja s’èra declarat vassal de l’empèri otoman.
Las cronicas de l’epòca parlavan de Constantin XIn coma d’un òme brave. Foguèt mai militar que diplomatic. Après lo sètge de Constantinòble de 1422, lo poder real passèt al sieu fraire Joan. Tessalonica èra tanben assetjada pels otomans. E l’emperaire la balhèt a Venècia. En 1423 viatjèt a Venècia per li demanar d’ajuda militara. Tanben caliá n’aver d’Ongria.
Constantin contraròtlet Constantinòble coma despòta. La patz foguèt tornarmai signada amb los otomans. Lo sieu fraire Joan tornèt en 1425 e foguèt nomenat nòu emperaire bizantin. Foguèt nomenat despòta de Morèa en 1427. Lo dirigent d’Epir foguèt desfachat lèu e signèt balhar Morèa als bizantins. La sieuna neboda Teodora maridèt lo meteis Constantin.
Quora conquistèt la vila de Patras los otomans venguèron colerics. Alara arribèt una armada catalana que conquistèt Glarentza. Constantin paguèt 6.000 ducats venecians per la recuperar. Puèi la destruïguèt. En 1430 poguèt consquistar tota la region.
Annadas finalas
En 1439 lo Concili de Florença declarèt la glèisa catolica e la glèisa ortodòxa unidas. L’emperaire Joan tornèt a Constantinòble en 1440. Mas la populacion grèga aimèt brica aquela declaracion. Totun, Constantin considèret positiu lo fach, car aquò podiá voler dire qu’una armada latina arrivesse per salvar l’empèri dels otomans.
En 1442 Demetri e los otomans tornèron a atacar Constantinòble. Constantin arribèt pas a la vila fins a la fin d’an, quora los otomans se retiravan. E comencèt la bastida del Mur d’Examilion, destruït pels otomans en 1431. Encara en 144 Constantin envasiguèt Atenas. La sieuna conquista foguèt plan celebrada a l’empèri. Amb l’ajuda de 300 borgonheses enviats pel duc Felip lo Bon de Borgonha encara assajèt d’envasir tota Grècia. Mas en 1446 Murad II, lo sultan otoman, envièt una armada de 60.000 òmes per tornar la conquistar. Los bizantins se retirèron a l’autre costat del Mur d’Examilion e esperèron l’ataca otomana. Mas quora l’ataca arribèt calguèt fugir.
En 1448 moriguèt Joan VIIIn. Constantin foguèt causit coma emperaire après demanar permís al sultan otoman. Lo 6 de genièr de 1449 Constantin Paleològ foguèt coronat coma nòu e darrièr emperaire roman. Totun, i aguèt pas cap ceremònia publica pr’amor que i aviá de paur dels grècs, que volián pas l’union amb la glèisa catolica.
En 1409 la populacion de la capitala èra plan diferenta de temps passats. Sonque i demoravan aperaquí 50.000 personas. Lèu envièt Constantin un ambassador a veire lo sultan otoman per signar una patz finala. E capitèt. Los venecians tanben signèron la patz amb los otomans en 1451.
Mas a l’empèri otoman foguèt causit un nòu sultan, Mehmed IInd. Que se’n fotia de la patz anteriora signada amb los bizantins. Lo nòu – e darrièr – sètge – de Constantinòble comencèt en 1452. E calguèt tornar a declarar la guèrra als otomans. Demanèt d’ajuda als venecians mas aquestes diguèron qu’avián pas cap armada per enviar. Puèi demanèt d’ajuda al rei d’Aragon Anfós Vn e encara als genoeses e als ongreses. E tanben al Papa. L’armada papala arribèt amb sonque 200 òmes e la vila se revoltèt.
Lo 2 d’abril de 1453 los otomans comencèron l’assaut de la vila. Los bizantins sonque avián entre 5.000 e 6.000 òmes per se defensar. Los otomans avián mai de 80.000. En mai d’aquò los otomans avián fòrça artilhariá e comencèron a bombardar la vila e plan. Puèi lo sultan aufriguèt la patz per un tribut annadièr. Constantin refusèt lo tribut. Del còp qu’aquò passava los otomans comencèron l’assaut final lo 29 de mai.
Los otomans conquistèron lèu una pòrta de la vila. Puèi una autra e encara una tresena. Lo meteis emperaire Constantin moriguèt pendent la lucha. Amb la mòrt de Constantin l’empèri finiguèt lèu. Fasiá 1.480 annadas que Romul aviá fondat Roma. E los bizantins se nomenavan a eles meteisses Romaioi e pas Hellenes. Moriguèt sens de filhs e doncas poguèt pas enviar pas dengun a l’exili en tot esperar recuperar Constantinòble dels otomans pendent lo futur. Un futur que moriguèt en 1453 amb lo darrièr emperaire roman d’Orient Constantin XIn.