LA NAISSENÇA DE POLÒNHA
Michal Cukan.-Lo territòri actual de Polònha foguèt un còp ocupat per divèrsas tribus germanicas situadas als territòris plans que i a mai al nòrd dels Carpats e ont podián gausir d’un espaci defòra del poder militar e politic roman. L’importància del territòri se basava en se situar en la ròta comerciala principala d’ambar e de sal que restacava la mar Baltica amb l’Euròpa centrala e occidentala. Los gòts visquèron en Polònha pendent gaireben un sègle, fins emigrar vèrs las còstas de la Mar Negra a començament del sègle IIn de la nòstra èra. Encara mes longa seriá la permanéncia dels burgundis, que l’abandonèron pendent lo sègle IVen per marchar mai a l’oèst.
A diferéncia dels eslaus meridionals, l’istòria dels eslaus nòrd-occidentals es mens documentada. Aquò foguèt pr’amor dels Balcans, amb de gènts mai cultas que documentavan en las siás cronicas la siá experiéncia amb de tribús barbaras.Aprés la casuda de l’Empèri roman occidental, los eslaus apareisson a l’entorn del sègle sièis, als luòcs anteriorament ocupats per de tribús germanicas qu’èran ja situadas en l’Euròpa Occidentala, a causa de la pression dels Huns. Qualqu’unas tribús eslavas emigrarián fins a l’Empèri Bizantin, en tot crosar l’arc carpatic, coma foguèt lo cas de croatas e de sèrbis, jonches als aganits, una tribú amb una origina fins uèi lo jorn pas del tot clara. Ça que la, per contra, marcharián mai al nòrd, coma foguèt lo cas dels obodrits e d’autras tribús que arribariàn fins la mar Baltica.
La grana de Polònha
Las tribús que decidiguèron demorar en l’espaci que i a entre los rius Odra, Vistula e San serián la basa de la futura nacion polonesa, mas lo procès de la siá formacion politica vèrs una nacion solida foguèt pas començat fins a la segonda mitat del sègle Xn quand apareis lo primièr membre istoricament documentat de la dinastia dels Piast-Mieszko I, lo comte de la tribú dels polans – literalament las gènts dels camps- en referéncia a l’activitat agricola tipica de lors membres-. Mieszko foguèt mencionat pel primièr còp mercés a la guèrra liurada entre los polans e los velets, una autra tribú eslava pendent l’an 963 AD. Lo nuclèu de l’estat dels polans dintrèt en l’istòria jol nom de Polonia Maior e lo sieu ais de poder foguèt la vila de Gniezno.
Mai al sud-èst, a l’entorn de las montanhas carpaticas i aviá un autre centre important, poblat per la tribú dels vistulans amb sedença en Cracòvia, tanben coneguda coma Polonia Minor. Aquel territòri, aital coma Silèsia, demoravan jos l’influéncia dels boemis que, a diferéncia dels polans, èran pas mai una tribú eslava singulara, mas benlèu una amassada de divèrsas tribús, que s’i trobava tanben una part dels croatas que contunhèron fins als Balcans.
Los boemis substituiguèron en la Polonia Minor l’anteriora egemonia dels moravians, datada entre los ans 870-906 AD e trincada amb la conquista dels Ongreses de la Granda Moràvia. Las relacions entre Boèmia e los polans èran fòrça intensas, doncas en 965 Miesko maridèt Doubrava, filha del comte boemi Boleslav, en tot s’asseguranr la patz entre los dos estats. Per ansin, Mieszko podiá se centrar en melhorar de relacions diplomaticas amb d’estats mai poderoses, coma l’Empèri germanic.
Per aver encara mai prestigi politic, Mieszko se convertiguèt al cristianisme en l’an 966. Dos ans apuèi fondèt la primièra diocèsi en Polonia Maior, en Poznan. Aital, la lucha de Mieszko contra las tribús eslavas paganas de Pomerània venguèt tanben una mision religiosa. Mas aquela region èra gardada per de nòbles saxons , liderats per Odon, comte de la Marca Saxòna Orientala, una província germanica que nominalment aperteniá a l’Empèri germanic, mas que sovent condusiá sa politica exteriora de manièra independenta. En 972 Miesko desfaguèt las fòrças saxònas en Cedyni e s’assegurèt l’estuari del riu Odra.
Coma que lo pes de l’ hegemonia germànica se podiá pas evitar, 14 ans mai tard, Polonia Maior venguèt vasala de l’emperaire Otton II. E los polans jonherián las siás campanhas contra los eslaus pagans que vivián prèp del riu Elba. Abans de la siá mòrt en l’an 992, Mieszko I atenguèt la conquista de Silèsia e Cracòvia a son domeni per far çò qu’aviá demandat la Glèisa: crear un contrapes a l’influéncia germanica suls polans . Del brèu conflicte per la succession del fondator de Polònha ne sortiguèt ganhaire son filh Boleslav, que contunhariá en tot assajar de far mai fòrt encara lo legat de son paire.
