LA COLONIZACION DE GROENLÀNDIA
Christian Andreu.- La figura d’Erik lo Roge, maugrat la descobèrta que faguèt, contunha d’èsser polemica pr’amor de son passat. Es vertat que bastiguèt la primièra colonia vikinga en Groenlàndia mas tanben cal remembrar que foguèt un fugitiu de son país pr’amor d’un dels piègers delictes criminals que se podián far dins sa comunautat: l’assassinat. Totun, sa fugida al nòrd-oèst dubririá la pòrta a la preséncia europèa en aquelas tèrras pendent prèp de quatre sègles.
Erik Thorvaldsson (950-1003) foguèt un explorador norvegian que fondèt la primièra colonia vikinga en Groenlàndia e veniá d’una familha que ja èra estada punida per la quita causa: son paire Thorvald foguèt condemnat a l’exili per divèrses assassinats segon confirma la saga groenlandesa. Çò de meteis se debanèt amb Erik lo Roge, que foguèt enviat luenh d’Islàndia en l’an 982 pr’amor de l’assassinat d’Eyiolf lo Fòl e un autre òme.
L’istòria d’aquel personatge es polemica totjorn abans de sa marcha a Groenlàndia e la fondacion de la primièra colònia europèa en aquelas tèrras. Abans ja èra estat exiliat a l’illa d’Öxney. Son òdi vèrs lors vesins menèt a un principi de guèrra civila en Islàndia. L’Assemblea locala lo condamnèt a un exili pendent tres annadas. Es alavetz quora mai d’una saga islandesa comença parlar d’Erik lo Roge coma qualqu’un qu’a fach quicòm d’extraordinàri e situan sas accions coma assassin en segond luòc.
Una illa ja coneguda
En Islàndia divèrses viatgaires norvegians ja avián anat a Groenlàndia: Mai d’un aviá assajat d’i fondar una colònia mas lo frech e lo glaç o aviá empedit. Segon divèrsas fònts Gunnbjörn Ulfsson seriá estat lo primièr que i arribèt prèp de cent ans abans. D’autres encara, atanben i serián arribats, coma Snaebjörn Galti. Totun, Erik lo Roge seriá lo primièr que capitèt en i fondar una colonia europèa permanenta.
L’an que marchèt d’Islàndia, en 982, viatgèt vèrs tèrra desconeguda. La majoritat de la còsta groenlandesa èra tota amb de glaç e s’i podiá pas desbarcar. La pròpia saga d’Erik lo Roge confirma que se passèt tres annadas en tot cercar un luòc per poder i desbarcar. Lo primièr an ivernèt en l’illa d’Eiriksey, lo segond en Eirik-Sholmar e lo tresen arribèt fins Snaefell e Hrafnsfjord, al nòrd.
Quora tornèt de l’exili a Islàndia sabiá que caliá “vendre” la nòva tèrra a mai gent se voliá capitar. Per ansin li balhèt lo nom de Tèrra Verda (Gronland) e demandèt de volontaris per colonizar una tèrra ont patirián pas de fam (aquò s’èra ja debanat fasiá pauc en Islàndia). Aital poguèt dirigir 25 vaissèls vèrs Groenlàndia en 985. Solament i arribarián 14 mas poguèren bastir lèu doas colonias, una a l’èst (Erstribyggd, uèi Qaqortoq) e una autra a l’oèst (Vestribyggd, uèi Nuuk). Ambedoas èran, totun, en la còsta sud-oèst groenlandesa, liure de glaç.
Las colonias capitèron e pendent l’estiu enviavan de pichonas armadas al Cercle Artic per caçar de fòcas, trapar d’ivòri e tuar de balenas. Erik lo Roge demorèt coma lo cap de las colonias (qu’arribèron lèu als 5000 abitants).
Mai e mai emigrants marchèron a Groenlàndia. Maugrat aquò, en 1002 un grop menèt amb eles una epidemia fatala, que tuèt fòrça gent e entre aqueles Erik lo Roge. Son filh Leif Erikson i èra pas quora Erik moriguèt. Èra marchat amb un grop de vaissèls vikings vèrs l’oèst, ont arribariá aquel meteis an e i fondariá una colonia, la primièra europèa de tota l’istòria, en de tèrras americanas (Vinland, en Tèrra Nòva).
La paradòxa de l’istòria es que l’esfòrç d’aquela gent per colonizar una tèrra tant freda finiguèt pendent lo sègle XVen. Una pichona edat glaciala e de guèrras amb los inuit entraïnèron la desaparicion totala d’aquelas colonias vikingas en Groenlàndia. Lo mistèri e lo doblit tombèron sus aqueles viatges e quora Colomb arribèt en 1492 al Carib, Euròpa creguèt descobrir America quora çò que se passèt foguèt que la tornèt descobrir.
