SANT PERE DE RODES

Francesc Sangar.- Lo monastèri de Sant Pere de Rodes, en la comarca catalana de l’Alt Empordà, es una dels joìèls arquitectonics de l’Art Romanic catalan, ont podèm trobar caracteristicas pròprias fòrça plan definidas e l’influéncia de l’arquitectura religiosa carolingiana.

Las primièras notícias documentadas sus l’existéncia d’una comunautat religiosa crestiana provenon de l’an 878 en un document del rei carolingian Loís II, ont s’explica que lors monges dependián de Sant Esteve de Banyoles, a la prèpa comarca del Pla de l’Estany. La bastissa deviá èsser fòrça simpla en aquela primièra epòca.

Segon las cronicas, l’an 926, un ric proprietari de la vila de Perelada nomenat Tassi, venguèt lo patrocinaire de la comunitat e l’an 943, Sant Pere de Rodes se faguèt independent de Banyoles.
Mercés a contunhas donacions dels comtes catalans e de l’obtencion d’una sèria de privilègis provenents dels monarcas carolingians e del meteis Papat, lo monastèri gaudiguèt d’una expansion economica e d’un prestigi que situèt Sant Pere de Rodes coma un dels monastèris mai importants de l’epòca.

L’an 944 foguèt nomenat abat Hildesind, qu’èra filh del mencionat Tassi, e que venguèt posteriorament evesque de la diocèsi d’Elna. Pendent son mandat, inicièt una sèria de projèctes arquitectonics dins la bastissa, que configurèt la siá image classica. La glèisa o la clastra iniciala provenián d’aquelas òbras realizadas entre la mitat del sègle Xen e començaments del sègle XIen. Fin finala, tot lo monastèri foguèt consacrat pel mitic abat Oliba e per l’arquevesque Guifré de Narbona.

Pendent lo sègle XII divèrsas restauracions e ampliaments foguèron efectuats en lo monastèri, qu’èra estat prejudiciat per las luchas entre familhas nòblas de Perelada e Empúries. Pendent lo sègle XIV patiguèt l’inici de la siá decadéncia amb la reduccion de las donacions e lo grand mortalatge que provoquèt la Pèsta Negra: Vint-e-quatre monges moriguèron amb aquela epidèmia!!!
La siá proximitat a la còsta convertiguèt lo monastèri en possibla victima de las atacas dels piratas, e las fortificacions foguèron aumentadas. Lo primièr abandon del monastèri se produsiguèt l’an 1654, pendent la guèrra dels Segaires entre las monarquias ispanica e francesa, qu’aviá convertit lo Principat de Catalonha en un prat de batalha.

Fin finala, l’an 1798 lo monastèri foguèt definitivament abandonat e lors monges se marchèron a Figueres. Aquela marcha provoquèt un deteriorament definitiu de la bastissa, e comencèt un periòde de destruccion e espoli.

Monument nacional catalan

L’an 1930 foguèt declarat “monument nacional” e l’an 1935, la Generalitat de Catalonha inicièt las primièras òbras de recuperacion, interrompudas per la Guèrra Civila espanhòla e la posteriora dictatura. L’an 1989 la Direccion Generala del Patrimòni Cultural de la Generalitat de Catalonha inicièt nòvament la restauracion progressiva del monastèri, en ensajant de recuperar l’estructura originala tant coma foguèsse possibla.

Coma curiositat, lo monastèri es considerat coma l’inici de la part catalana del Camin de Sant Jacme de Compostèla, e qualqu’unes opinan que la siá situacion geografica foguèt pas casuala, car se tròba près del ponch mai oriental de la Peninsula Iberica (ont primièr comença la claror del sol).

Se realizam una analisi dels detalhs arquitectonics mai interessants de la bastissa, destacam que la glèisa se basa en una planta de crotz latina, amb tres naus, un transsepte e una entèsta de tres absidas amb forma de mièg cercle. La meteissa absida principala es considerada coma la part mai anciana de tota la glèisa (e benlèu de tot lo monastèri).

De la clastra solament s’a conservada una part de las òbras de renovelament efectuat pendent lo sègle XII, pr’amor que foguèt un dels elements que patiguèt mai l’espoli pendent sègles. Lo campanal, originari del sègle XII, se manten encara dins un relatiu bon estat, e mesura vint-e-sèt mètres d’auçada.

La cripta ont foguèron enterrats los monges, èra situada segon la tradicion ont s’avián amagadas reliquias que susvelhava lo monastèri. Desbrembam pas que totes los monastèris presumissián de possedir reliquias de personatges biblics o de sants, per atraire los pelegrins e las donacions. Entre autras reliquias, Sant Pere de Rodes afirmava possedir qualqu’unas del meteis apostòl Sant Pere.

Los capitèls decoratius del monastèri, d’una granda varietat d’images e una granda riquesa decorativa, son sostenguts per colomnas cilindricas.

Lo monastèri de Sant Pere de Ròdes, mercés a las siás caracteristicas arquitectonicas excepcionalas, es estat un istrument fòrça important pels istorians e pels arqueologs per conéisser la transicion de l’art anterior al Romanic de Catalonha vèrs al Romanic Lombard.