LA COMPANHIÁ CATALANA D’ITÀLIA (3)
Christian Andreu.- En agost de 1307 una armada, dirigida per Botichella, senhor de Màntoa, amb l’ajuda d’aligats de Verona, ataquèt la region de Cremona e aprés la sacar, se retirèt. Las vilas de Cremona e Ferrara demandèron d’ajuda a lors aliats güelfs, que i envièron lèu l’armada catalana de Diego de Larrat amb l’ajuda d’una autra armada de la vila de Bolonha.
La tòca èra Ficarolo e puèi Ostiglia, ja en territòri de Verona. Quand i arribèron, los catalans ataquèron directament l’òrt del vilatge. Totun, que se passèt quicòm d’estranh; los de Ferrara volguèron pas atacar car lor comandant o aviá pas ordenat. Sens l’ajuda de l’armada de Ferrara los catalans podián pas prene lo vilatge d’Ostiglia e calguèt doncas tornar endarrièr vèrs Ficarolo. Pasmens, un còp ailà, Diego de Larrat decidiguèt tornar a atacar Ostiglia. Aquel còp, sonque amb de cavalariá, que podiá arribar d’un biais rapid e per suspresa al vilatge. L’estratègia capitèt pas car los abitants d’Ostiglia brutlèron lor pròpri vilatge e marchèron vèrs la Torre della Scala, ont podián se defensar melhor dels catalans. A mai, ailà i èran Albornio e Cane della Scala, senhor de Verona, amb una armada de mai de 1400 cavalièrs e pus de 10 000 òmes d’infantariá.
Val pas dire que quand Diego de Larrat confirmèt aquelas chifras enemigas a Azzo d’Este, senhor de Ferrara, aquel decidiguèt d’atacar una prèda mai pichonèla; lo castèl de Serravelle, situat en territòri mantoan.
Una pichona guèrra entre d’aliats
Malgrat que lo castèl de Serravalle èra plan fort e dins i avián mai de 100 cavalièrs e aperaquí 1000 soldats d’infantariá, los catalans poguèren l’atacar plan primièr e puèi, lo conquistar. Aprés, los catalans raubèron lo castèl e lo brutlèron. Lo pònt de Serravalle tanben cremèt e encara plusors naviris dels senhor de Màntoa que i aviá prèp. Lo botin foguèt grand; al castèl i aviá d’aur e d’argent pels soldats mantoans e los catalans poguèren tanplan lo prene. Mas foguèt alara quand se passèt un terrible fach demest los catalans e lors aliats; los òmes de Ferrara.
I aguèt lèu una vertadièra batalha armada entre los aligats pr’amor de l’argent. Çò que comencèt coma una pichona lucha demest dos o tres òmes lèu amassèt desenats e auriá pogut finir coma un vertadièr chaple entre d’aliats se lo marqués d’Azzo e Diego de Larrat aguèssen pas decidit d’o arrestar amb la fòrça. Totun, un bèl còp la lucha foguèt finida calguèt aucir un òme de Ferrara, Malvaggio de Melara, car los catalans aital o demandavan e podián plan tornar se revoltar. Lo Chronicon Estense e la Cronica Villola de Bolonha aital o confirman. Lo projècte de marchar fins a Màntoa finiguèt ailà, car la lucha demest catalans e gents de Ferrara podiá tornarmai aparéisser lèu. E calguèt tornar a Ferrara.
Puèi l’armada catalana de Diego de Larrat tornèt a Bolonha. En setembre ataquèron Dozza, situada al Comtat d’Ímola amb d’aliats de Ferrara e tanben de Treviso. Aprés aquò far, ataquèron lo Castèl de Sant Pèire. Pas gaire aprés, los catalans tornèron a Florença.
Malgrat que la majoritat se n’anèt ailà, divèrses desenats demorèron a Bolonha: aital demorèt escrich de manièra privada demest lors comandants Dalmau de Banyuls e Bartomeu de Lana e las autoritats d’aquela vila. Pr’amor d’aquò, 50 cavalièrs e benlèu 200 òmes d’infantariá demorèron a Bolonha per la protegir de manièra temporala.
La mòrt d’Azzo d’Este
Quand lo marqués de Ferrara, Azzo d’Este moriguèt lo 31 de genièr de 1308 lors fraires Aldobrandino e Francesco d’Este acceptèron pas lo nomenament de Folco, net illegitim d’Azzo coma lo nòu senhor d’aquela vila italiana. E conquistèron las fortalesas de Fratta e Arquà en febrièr de 1308. Fresco, paire del mainatge Folco, i envièt una armada de Bolonha dont un tresen èran Dalmau de Banyuls e de catalans per tornar las conquistar.
Totun, al prat batalhièr ganhèt l’armada de Pàdoa, aliada dels fraires d’Este e de bolonheses e de catalans (la majoritat) moriguèron quand lo pònt de Fratta s’escranquèt. Sonque quand tornèt assajar de conquistar aqueles vilatges, Fresco poguèt o far lo 22 de junh d’aquel an. Aquel moment foguèt ideal per signar la patz e Fresco faguèt aital amb Pàdoa, Verona, Màntoa, Brescia, Parma, Reggio e Modena.
Mas los aliats de Fresco comencèron a demandar quicòm mai per lor ajuda e Fresco signèt un pache que sonque donava de beneficis econòmics a Venècia e cap a Ferrara. La vila del Dux decidiguèt que caliá anar encara mai enlà e, malgrat qu’aliats, donèt sosten a una revòlta populara contra Fresco. Sonque l’arribada de centenats de cavalièrs e almogavèrs catalans lo 17 d’agost poguèt arrestar d’una manièra eficaça aquela revòlta del pòble de Ferrara contra lor senhor feudal.
“Tot aquò èra pas res restacat amb la tempèsta que se formava a Avinhon contra Fresco d’Este, çò afirmèt l’istoriana Maria Teresa Ferrer i Mallol en son escrich “Mercenaris catalans a Ferrara”. Quand signèt un acòrdi amb Venècia, Fresco anèt contra los interesses papals. E lor oncle Francesco rebrembèt al Papa que Ferrara èra un vila papala. Caliá doncas nomenar un nòu govern a Ferrara e enviar a l’exili Fresco. E la còrt papala ausiguèt”.
La voluntat papala, pasmens, èra totalament contrària a la del Dux venecian, que voliá usar Ferrara coma basa principala per espandir econòmicament mas atanben politicament Venècia. Lo solet camin que demorava entre Venècia e lo Papa èra la guèrra, que demorèt fòrça temps (1308-1313) e ont Ferrara foguèt clau.
En abril de 1308 Clement V nomenèt dos diplomats oficials per anar a Ferrara, l’occitan Arnau de Sench-Astier, abat de Tulla, prèp de la lemosina vila de Lemòtges e Onofre de trebis, degan de la glèisa de la vila francesa de Meaux. Lor tòca èra conquistar lo govèrn de Ferrara amb la paraula o la guèrra. Quand i arribèron demandèron d’ajuda als abitants d’aquela vila. Totas las vilas vesinas aliadas de Fresco decidiguèron l’abandonar e aubesir la glèisa. La menaça de l’excomunicacion papala èra tròp dangierosa. Fresco d’eEste demorèt isolat amb sonque l’ajuda militara de Venècia. Calguèt encara donar la vila a Venècia per sauvar la vida.
“Lo 23 de setembre de 1308, çò apondèt Ferrer i Mallol, los enviats papals èran davant Ferrara amb una armada d’òmes de Ravena, Pàdoa, Màntoa e Verona a mai d’exiliats de Ferrara amics de Francesco d’Este. Puèi i arribèron los bolonheses amb una armada catalana. De primièr ataquèron la vila, que resistiguèt. Pasmens, la pròpria populacion de la vila dubriguèt la pòrta, que tombèt. Los venecians e Fresco d’Este fugiguèron al castèl de Tedeldo”.
En novembre de 1308 una armada de Bolonha e la Companhiá Catalana d’Itàlia demorèt a Ferrara per protegir lo nòu govèrn de la Glèisa en aquela vila. En 1309 foguèt signada una patz temporala demest Avinhon e Venècia mas caliá daissar liure lo castèl de Tedeldo, un fach que los venecians volián pas far. Lo govèrn papal de Ferrara decidiguèt d’i enviar Dalmau de Banyuls amb 500 balestièrs de Bolonha per lo conquistar. Lo Chronicon confirmèt qu’en mai d’aquò lo legat papal Arnau de Pellagrua marchèt vèrs Itàlia amb una armada de 2000 òmes: èran d’occitans d’Avinhon mas tanben del Lengadòc e de gascons. I avián tanplan de catalans, de valencians e de malhorquins. Quand arribèron a Bolonha lo govèrn de Venècia ja èra estat excomunicat e lo Papa demandèt una crosada contra los venecians.
En julhèt arribèt l’armada papala d’occitans, catalans e italians davant lo Castèl de Tedeldo. Los venecians assagèron la fugida la nuèch del 27 e 28 d’agost mas foguèron descobèrts. Foguèt un chaple òrre que los catalans e bolonheses ne particièron benlèu amb plaser pr’amor que Ferreto de’Ferreti escriguèt que los mai crusèls amb los venecians foguèron los de Bolonha e l’armada catalana èra amb aqueles.
Apuèi aquela desfacha, l’armada papala dintrèt a la vila de Ferrara e ataquèt puèi lo castèl venecian de Marcamon. L’armada crosada foguèt dissòlta mas caliá una armada per defensar Ferrara: los cavalièrs e almogavèrs de Dalmau de Banyuls foguèron causits per demorar a la vila e lor dirigent foguèt nomenat Capitan General de la Glèisa a Ferrara. Los catalans i demorarián, au mens, fins a 1313.
Dempuèi 1310 doncas, aquela companhiá catalana, ara pagada pel quite Papa, demorèt a Ferrara coma una armada estrangièra que sonque ajudava als estrangièrs que l’avián conquistat: lo govèrn papal. Ferrer i Mallol confirmèt que i demorèron au mens 50 cavalièrs catalans e benlèu demest 150 e 200 òmes d’infantariá. Lor istòria a Ferrara durariá encara fòrça ans, car los catalans resistiguèron fins a la fin del poder papal a Ferrara, un fach que se passèt en 1313.
