QUORA CATALONHA VENGUÈT UN PRINCIPAT
Francesc Sangar.- Pendent sègles, Catalonha foguèt un Principat sobeiran, que foncionava coma un estat, mas en creant una situacion incoerentapr’amor del sieu nom per rapòrt als autres. Mas quand comencèron los comtats catalans a èsser coneguts coma un Principat?
L’an 988 lo comte Borrell II de Barcelona decidiguèt pas reviscolar lo sieu vassalhatge als reis carolingians. Aquel acte purament juridic simbolizava l’independéncia del comtat barcelonés respècte dels monarcas del nòrd. En qualques documents lo comte Borrell II èra nomenat “princeps”, mas l’ambigüitat de l’utilizacion d’aquel títol en una epòca tan anciana, nos permet d‘afirmar que poguèssem pas parlar d’un Principat catalan. Lo comte governava solament lo sieu pròpri comtat, e existissián d’autres comtes catalans (Palhars, Urgelh…). Mas observam ja una volontat que los territòris catalans pòscan venir un estat futur (coma èran compreses los estats en epòca medievala), e mai se passarián de sègles fins a venir realitat aquel sòn.
Pendent lo govèrn del comte Ramon Berenguièr IV a la mitat del sègle XIIen (maridat amb la princessa Peironèla, eretièira del tròn aragonés), Catalonha atenguèt d‘ocupar tot lo sieu territòri actual, e lo comtat de Barcelona èra ja considerat lo mès important pel sieu territòri e las siás relacions extèrnas. Ramon Berenguièr IV utilizava tanben aquela denominacion de “princeps”.
Lo nom en defòra de Catalonha
Defòra de las frontièras catalanas, lo primièr document que se fa referéncia a Catalonha (“Catalania”) coma Principat es lo “Liber maiolichinus de gestis pisanorum” escrit per “Henricus Pisanus”. Aquela cronica escricha entre los ans 1117 e 1125, explica en latin la gèsta eroïca de la Republica de Pisa en un assag de conquistar als musulmans las Ilhas Balearas quatre ans abans. L’escrivan, gaireben desconegut, foguèt probablament un clèrgue a causa de las siás coneissenças coma escrivan. En aquel tèxt trobam definidas las frontièras catalanas, encara compausadas de divèrses comtats sobirans e que lo “princeps” del territòri, en fasent una referéncia al comte de Barcelona, garantissiá la seguretat dels vaissèls “del sieu principat”.
Fin finala, lo jorn 15 d’Agost de 1350, a las Corts Catalanas de la vila de Perpinhan, Pere lo Ceremoniós, rei d’Aragon e comte de Barcelona, instituiguèt oficialament lo Principat de Catalonha (“Cathaloniae Principatus”). Lo monarca solament oficializèt una situacion reala dempuèi fasiá de sègles, qu’èra lo foncionament de Catalonha coma un estat sobeiran, amb d‘institucions pròprias e una pròpria legislacion. Lo meteis monarca creèt la Deputacion del General (nomenada puèi Generalitat de Catalonha) l’an 1359, e las respectivas Deputacions aragonesa e valenciana, del temps que las Corts Catalanas èran ja convocadas dempuèi lo sègle anterior.
Es important remembrar aqueles faches istorics, quand dempuèi qualques domenis se preten traire a Catalonha la siá condicion d’estat sobeiran pendent sègles fins a l’an 1714. Pendent lo sègle XVIIIen, la legislacion espanhòla, coma per exemple lo Decrèt de Nòva Planta de 1716, contunhava de far de referéncias a Catalonha coma Principat, e mai se la sobeiranetat èra estada perduda pel resultat de la Guèrra de Sucession a la Corona Ispanica.
