LA PATZ DE TROYES (1420)
Redaccion.- En 1420 la Guèrra de Cent Ans virèt d’una manièra radicala. La desfacha patida pels franceses davant l’armada angloaquitana dirigida per Enric V, rei d’Anglatèrra e duc d’Aquitània, a mai de la foliá de lor rei, Carles VI, isolèron d’un biais total lo govèrn d’aquel reialme. Carles VI sonque poguèt reconéisser la superioritat de l’armada anglesa e aquitana, balhar al rei d’Anglaterra e duc aquitan, Enric V, la man de sa filha, e lo far regent de França. Pasmens, lo problèma del eiretièr, Carles de Valois, demorariá un obstacle a aquela nòva patz e entraïnariá, fin finala, la conquista de tot çò qu’aviá ganhat Enric V.
Per ansin, e amb la tòca de daissar plan de manièra escricha l’acòrdi demest lo rei de França e lo d’Anglatèrra, lo 21 de mai de 1420 foguèt signada la Patz de Troyes. Lo tractat establissiá qu’Enric V auriá la man de la filha de Carles VI, Catarina, e que ne seriá lo solet e nòu regent del reialme. La patz foguèt signada a la catedrala de Saint Pèire de Troyes e tanben reconeissiá que lo filh de Catarina e Enric V seriá dempuèi aquel moment rei d’Anglatèrra e França al còp. Val pas a dire que lo filh e eiretièr del rei francés, Carles de Valois, dalfin del reialme, i foguèt pas convidat.
L’assassinat del Pont de Montereau
Gaire abans de la signatura de la patz se passèt l’assassinat de Carles Sens Paur, duc de Borgonha e aligat clau d’Enric V d’Anglatèrra. Divèrsas fònts contemporanèas confirmèron que foguèt assassinat per d’òmes de Carles de Valois sul Pont de Montereau per òrdre dirècta d’aquel. Per aquò foguèt condemnat per la justícia francesa e enviat a l’exili. Pasmens, Carles acceptèt brica aquela senténcia e se refugièt a Bourges, ont començariá la conquista del reialme que, tre 1429, e amb l’ajuda de Joana d’Arc e la noblesa occitana, finiriá amb la sieuna coronacion coma rei de França.
“Carles, per la gracia de Dieu e rei de França, establís que […] se debane lo maridatge del rei Enric e la nòstra plan aimada filha Catarina, e qu’Enric serà lo nostre filh […]. E la corona de reialme de França demoraràn per totjorn governats pel rei Enric e lors filhs […], çò demorèt escrich al tractat de Troyes. E pr’amor dels crims de Carles, dalfin de Viena, ne nosautres nimai lo nostre filh Enric nimai Felip, duc de Borgonha, signaràn jamai cap patz amb Carles sens l’acòrdi de totes tres e los nòstres tres estats e dos reialmes”.
Totun, en 1435 Borgonha signarà una patz desseparada amb Carles de Valois. A l’epòca Joana d’Arc ja èra mòrta (1431). Tanben Enric V (1422), e Carles VI (1422). Lo filh d’Enric, Enric VI d’Anglatèrra e II de França, èra encara plan jove, e lo succés de l’armada de Carles de Valois entraïnariá la fugida finala dels angleses de París, e demoraràn al continent sonque a la vila de Calais aprés la conquista finala d’Aquitània e Gasconha en 1452 pels franceses.
Los angleses, malgrat aquò, acceptèron pas jamai lo resultat d’aquela patz e la pèrda reala de la corona francesa. Per ansin, los reis angleses conservèron lo títol de rei de França fins a l’an 1802. E alavetz ja fasiá de sègles que la Guèrra de Cent Ans, e mai l’Edat Medievala, èran ja finidas.
