LA DICTADURA DE FLANDRA

CAM.-Jean Froissart descriguèt plan la siá epòca e pas totjorn sonque de fachs militars e batalhas que se debanèron pendent la guèrra de cent ans europèa. A mai, òm pòt trapar dins las sieunas cronicas d’episòdis socials de diferents païses que son pas totjorn los reialmes anglés o francés. Es tanben estonant veire cossí se debanèt una de las piègers dictaduras en un país qu’encara uèi es pas un estat; Flandra. E aquò se passèt tanben pendent una epòca contemporanèa de Froissart que, a mai, foguèt natural d’un país vesin, Enaut, e que benlèu coneissiá tanplan fòrça.

Aqueles faches son los que se passèron durant la e puèi coneguda dictadura de Jakemar d’Artevelle, que fan totjorn reflexionar sus l’istòria d’aquel país. D’Artevelle foguèt un dictador de la vila de Gant e la region que i aviá al torn d’aquela vila flamenca. L’istòria acadèmica posteriora, pasmens, decidiguèt ne far un retrach mai doç, pr’amor que tanben foguèt l’òme que demanèt una solucion al problema de l’enebiment anglés sus la lana flamenca. E que capitèt. A mai, ajudèt totjorn Edoard III e son filh en la siá lucha contra los franceses. La siá fin, totun, foguèt (cossí se podiá esperar segon la vision de Froissart) tragica. Car, malgrat que demanèt la reconeissença del Prince Negre coma Comte de Flandres, lo pòble flamenc decidiguèt que çò qu’aviá fach ja èra pro. E l’assasinèt en 1345. Puèi l’istòria donariá un vejaire un pauc diferent de çò qu’aviá fach als flamencs.

 Una vision particulara

Segon Jean Froissart, lo grand cronicaire d’Enaut del sègle XIV, “i aviá a l’epòca una fòrta discussion entre lo Comte Loís de Flandra e los flamencs, que volián pas far res de çò qu’èra demanat pel comte. E lo comte aviá en la vila de Gant un òme (Jakemar d’Artevelle) que fasiá tot çò que li demanava lo comte. E i aviá degun que volguèsse contradire çò qu’aquel demanava, car aviá paur d’èsser assassinat per aquel”.

“Avía en Gant, çò contunhèt Froissart dins las siás cronicas, aquel òme mai de 80 mercenaris armats dont 3 o quatre sonque que coneissián plan los sieus secrets. E quand aquel òme (D’Artevelle) trapava un òme qu’el ne podiá sospechar quicòm o que l’odiava, demanava al sieus òmes de l’aucir sul pic car se lo senhalava caliá lo tuar lèu lèu, sens esperar paraula”.

Per tot aquò i aviá pas degun en Flandra que foguèsse pro fièr a l’ora de dira quicòm contra D’Artevelle, çò contunhèt lo cronicaire d’Enaut. Car se i aviá qualqu’un qu’aviá una opinion desparièra, los mercenaris anavan a son ostal e i manjavan jorn e nuèch fins qu’aquel òme fasiá çò que volián. E se aquò arribava pas, tot li èra confiscat, l’ome èra exiliat e la mitat de tot çò qu’aviá èra per lo govèrn de Gant. L’autra mitat, pasmens, èra daissada per la femna e los mainatges.

Segon Froissart D’Artevelle panava tot l’argent dels flamencs, paubres o nòbles, cavalièrs o òmes de comèrci. Totes los impòstes li èran pagats lèu lèu car òm podiá prerdre la vida se aquò èra pas fach. Podiá demanar las talhas sul vin, lo comèrci e tanben los impòstes tras qu’ordinàris, que venguèron, lèu, ordinaris. Cap òme aguèt aquel poder ne fòrça, çò escriguèt Froissart. E los que ne fugissián s’amassavan en Sant Omèr e èran coneguts coma los fugitius.

L’edat medievala foguèt una epòca feudala. I aviá d’òmes, nòbles o non, que fasián tot çò que volián amb los autres. E l’exemple de Jakemar d’Artevelle ne poiriá èsser un. Çò d’estonant seriá, mailèu, restacar la descripcion de Froissart amb çò qu’escriguèt puèi l’istòria flamenca d’aquel dictador (que òc, ajudèt los flamencs en la sieuna guèrra contra los franceses per se liberar mas a un prètz benlèu tròp naut ). Es brica malaisit imaginar doncas cossí e perquè foguèt aucit. Aumens segon l’istòria qu’escriguèt lo cronicaire d’Enaut d’aquel dictador flamenc.

Per ansin, un còp mai, la version de Froissart es pas cossí òm podiá esperar de la Flandra d’aquela epòca (e de plusors luòcs d’Euròpa d’un biais general). Autra causa seriá quand òm defend qu’òm pòt legir  e pas totjorn creire çò que Froissart daissèt escrich dins las siás cronicas. Car, òm poiriá tanben aver la sensacion que, fòrça còps, lo cronicaire d’Enaut aviá cèrta rason: Jakemar d’Artevella foguèt un dictador de Gant entre 1338 e 1345 e cal mercejar Froissart per nos daissar aquela descripcion fresca e viva, encara uèi, gaireben 700 annadas aprés.