ARS LULLIANA

Christian Andreu.- Un dels filosòfs mai importants de l’epòca medievala encara uèi considerat coma lo primièr autor medieval qu’usèt una lenga romanica, e pas la latina, per escriure d’òbras scientificas, foguèt Raimond Llull. La sieuna òbra, dedicada a travèrs de la literatura, la filosofia, la mistica e la teologia a la conversion dels qu’èran pas crestians a aquela religion, foguèt escricha en catalan, occitan, arabi e latin e encara es, amb mai de 250 libres, una de las pus importantas de l’epòca medievala.

Raimond Llull (Ramon en catalan e Raimundus en latin) nasquèt en Palma de Malhòrca en l’an 1232 e visquèt plan dins un familha amb fòrça argent fins a aperaquí l’an 1262, quand aviá 30 ans. Alavetz considerèt qu’èra estat convidat per Dieu a espandir la vertat de la religion cristiana e marchèt a viure dins l’isolament al puèg de la Randa, una pichonèla montanha situada al centre de l’illa de Malhòrca.

Segon semblariá Raimond ausiguèt ailà la votz de Dieu e decidiguèt alavetz escriure tot un sistèma filosofic qu’aviá coma tòca principala la conversion de totes aqueles qu’èran pas crestians (mai que mai arabis mas tanben josieus e mongòls) a la religion catolica. Per o far caliá desvolopar çò que en l’edat medieval foguèt conegut coma Ars, un sistèma de tecnicas racionalas de simbòls e diagramas que menarián a trapar la lutz vertadièra de l’existéncia de Dieu als qu’èran d’autras religions.

Per o far possible, raimond decidiguèt escriure un libre (que puèi ne serián fòrça mai d’un) que deviá mostrar cossí èran enganats los pagans (car èran pas crestians) e ajudar a los descobrir lo vertadièr Dieu. Puèi caliá crear plusors escòlas que devián ensenhar a monges e d’autres òmes de Glèisa cossí utilizar aquel libre amb los pagans. A mai d’aquò, tanben caliá aprene las diferentas lengas d’aqueles e doncas aquelas escòlas devián ensenhar plan l’arabi e d’autras lengas se òm voliá capitar en aquel far.

Pasmens, e pendent los darrièrs ans de la siá vida Ramon Llull considerèt que çò de mai bon per la pròpria religion catolica èra aver mai de màrtirs (Ramon Llull èra franciscan). Lo quite filosòf decidiguèt marchar al nòrd african per presicar la religion crestiana e foguèt atacat d’un biais grèu per o far amb de pèiras pel pòble. En 1316 moriguèt en Tunis pr’amor d’una d’aquelas atacas.

Un sistèma filosofic nòu

Lo pensament de Llull venguèt un vertadièr corrent filosofic pendent l’edat medievala conegut amb lo nom de lulisme. Totes los que seguiguèron las sieunas idèas ne parlavan coma se foguèsse un èsser de legenda. Mas dins la Glèisa tanben n’i aguèt contraris (los dominicans) que totjorn luchèron contra l’espandida d’aquela filosofia e conselhèron lo Papa de punir aquelas idèas. La tension arribèt al ponch que foguèt enviat un legat de l’Inquisicion per destrusir la sieuna òbra. Pasmens, lo rei catalan Pèire III, en tot reconéisser l’influència internacionala que las siás idèas avián en l’epòca, ordenèt lo legat d’abandonar la corona d’Aragon e jamai i tornar.

Segon Llull la religion cristiana èra la soleta qu’èra vertadièra en la planeta e doncas caliá demostrar als musulmans d’un biais clar qu’aquò èra aital. E aquò sonque podiá èsser fach amb l’ajuda d’un sistèma racional de principis universals que podián èsser dividits en d’autres mai simples fins a la compreneson totala de la persona qu’òm cresiá enganada.

Dins aquel sistèma çò de mai important èra lo lengatge e l’òrdre del discors. Los noms (totes, los reals mas tanben los relatius) avián un caractèr psicologic que permetiá los amassar segon la volontat. Lo metòde de Llull deviá èsser un sistèma qu’ajudèsse a comprene l’existéncia divina a travèrs de la comunicacion e la presica.

Aquò menèt tanplan Rull a utilizar la pensada dels cavalièrs medievals a mai de la filosofia e la teologia de la sieuna epòca. Lo discors de l’Ars luliana deviá amassar totas las sciéncias en tot usar la doctrina escolastica filosofica medievala. Malgrat aquò, la sieuna filosofia foguèt plan mai complèxa e prigonda qu’aquò. E anèt mai enlà encara.

La part mai politica del sieu trabalh foguèt anar a la recerca de papas e reis per demanar d’ajuda a l’ora de convertir los pagans. Los sieus viatges e los dels sieus afogats se multipliquèron pendent tota aquela epòca e per los descriure cal escriure mai d’un libre. Cossí que siá, daissèt qualqu’unas de las òbras medievalas pus importantas coma lo Libre de l’Òrdre de la Cavalariá, lo roman Evast e Blanquerna, lo Libre de Meravilhas, e l’Arbre de Sciéncia a mai de centenats d’autres. Uèi se pòt pas parlar d’un biais global de l’edat medievala sens parlar de l’influéncia literària mas tanben filosofica e religiosa de Ramon Llull. A mai d’èsser lo primièr que comencèt a escriure en occitan, catalan e arabi, a mai de latin per a espandir melhor çò que voliá transmetre. Un fach que benlèu capitèt pr’amor, justament d’aquò.