LO GRAND ALMIRAL

CAM.- L’almiral mai celèbre, lo guerrièr pus brave de la Catalonha medievala a un nom: Roger de Llúria. Totes los païses an un mite. Roger de Llúria foguèt un almiral tras qu’ordinàri al servici del comtat de Barcelona e reialme d’Aragon al sègle XIII. La siá vida e prètzfaches son encara uèi remembrats per totes los catalans. E, mai enlà de çò que faguèt, dintrèt dins lo terren de la mitologia pr’amor de las sieunas victòrias navalas.

Mas benlèu cal pas dintrar dins lo mite. Sonque amb los detalhs de la siá òbra e victòrias militaras navalas ja n’i auriá pro per reconéisser un òme estonant, restacat amb d’autras personalitats medievalas d’aquela epòca. Roger de Llúria foguèt sepelit als pès del tombèl de Pèire IInd, rei d’Aragon, al monastèri de Santes Creus. E la siá vida e òbra es encara exemple d’un caractèr tras que singular.

D’origina siciliana

Mai enlà dels païses catalans, Roger de Llúria tanben es plan conegut en tèrras sicilianas, pr’amor de la siá origina. Mas amb lo nom de Ruggero di Lauria. Per ansin, Roger nasquèt en Lauria, lo genièr de 1250, en Sicília. La sieuna maire foguèt Bella d’Amici, dauna de companhiá de la reina Constança de Sicília (de Hohenstaufen), que maridariá en 1262 Pèire IInd d’Aragon.

Lo sieu paire foguèt lo cavalièr Ricardo di Lauria, senhor de Lauria, e oficial del rei sicilian Manfredo Ier. Los ancessors de Roger de Llúria èran totes d’origina normanda. Tanben aguèt un fraire plan celèbre, Joan de Llúria, paire de Roger de Llúria (1321-1370), mariscal almogavèr e senhor dels ducats catalans d’Atenas e Neopatria.

Pasmens, e abans d’èsser nomentat almiral de la flòta reiala d’Aragon per Pèire IInd en 1283, la siá biografia es brica coneguda. Aprés lo maridatge de Constança de Sicília amb Pèire IInd en 1262, la familha Llúria se n’anèt a Barcelona per i demorar per totjorn. Aperaquí 20 ans puèi,  lo rei catalan nomenèt Roger de Llúria nòu almiral, malcontent amb l’anterior almiral, Jaume Pere, filh del rei, que, totun, obesissiá pas son paire.

Val pas dire que Roger de Llúria aguèt un grand succés militar. O demòstra lo sieu servici a cinc reis desparièrs; Jacme lo Conquistaire, Pèire IInd, Anfós IInd, Jacme IInd e lo rei sicilian Frederic IInd. Pr’amor d’aquò recebèt lo comtat valencian de Cocentaina, e encara aprés foguèt nomentat senhor de l’illa tunisiana de Gerba, aprés la capitada militara catalana de 1282, resulta de la conquista d’aquela illa mediterranèa africana.

Lo començament de la siá vida veguèt cossí acompanhava un jove Pèire IInd, encara prince (pr’amor que lo rei encara èra en 1269 Jacme I) a Toledo e Madrid per de rasons diplomaticas. Pr’amor d’aquò recebèt ja en 1270 lo comtat de Cocentaina. Tres ans aprés maridèt Margherita Lancia, que li balhèt 4 filhs. Aquel meteis an foguèt nomentat cavalièr, e en 1278 foguèt causit encara nòu procurador del reialme de València.

De guèrra amb los Anjou

Recent nomenat nòu almiral de la flòta catalana en 1283, lucharà contra la flòta occitana dirigida pels almirals provençals Cornut e Bonvin en Malta. E ganharà la batalha navala. Encara en junh de 1284 luchèt tanben contra la flòta d’Anjou al Gòlf de Nàpols amb una estrategia singular: d’en primièr ordonèt la retirada de la flòta catalana quand trapèt la flòta dels Anjou, dirigida per Carles IIIen, prèp de Castellammare. Aquò faguèt sospechar l’enemic que los catalans abandonavan la lucha e que podián aténher la victòria. Pasmens, e al mièg de la mar que i a al Gòlf de Nàpols, Roger de Llúria ordonèt l’ataca generala. Aquò provoquèt l’estonament general dels d’Anjou, que foguèron grèvament desbrandats.

Aprés ganhar aquela batalha navala faguèt un discors qu’encara uèi lo jorn es remembrat pels catalans. La cronica de Bernat Desclot lo daissèt escrich (cap. CLXVI):

“ Ne sol om pens que galera ne altre vexell gos anar sobre mar, menys de guiatge del rei d’Arago, ne encara no solament galera, ne leny, mas no creu que nengun peix se gos alçar sobre mar, si o porta hun escut o senhal del rei d’Arago en la coha, per mostrar, guiatge de aquell noble senyor, lo rei d’Arago e de Cecilia”.

Amb aquelas paraulas l’almiral catalan Roger de Llúria volguèt daissar clar que lo Mediterranèu occidental aperteniá al comtat de Barcelona e reialme d’Aragon, e que cap vaissèl poiriá i navegar se aviá pas la bandièra catalana.

En 1285 lo papat cridèt a la crosada contra los catalans e Roger de Llúria es cridat per los defensar. En setembre d’aquel an destrusís la flòta francesa de Felip IIIen a la batalha de las illas Formiga. Encara puèi atacarà los occitans amb mai de 2.000 almogavèrs en tot sacar Serinhan, Valrans e Agde. Lo tresaur que menèt amb el quora tornèt a Catalonha foguèt considerat gigantàs. Aquel meteis an maridèt Saurina d’Entença, e ambedós aguèron onze filhs.

Abans de morir, en 1305, demanèt d’èsser sepelit en Santes Creus, als pès del sieu rei Pèire IInd, per poder l’ajudar en la vida e en la mòrt. Lo sieu desig venguèt realitat benlèu coma soleta excepcion d’un monastèri ont sonque èran estats (e foguèron puèi) sepelits de monarcas catalans. Mas pas jamai de nòbles se èran pas familha reiala.

Uèi lo jorn lo remembre de Roger de Llúria es encara un pauc pertot, en Catalonha. Tarragona e Barcelona an d’estatuas per lo remembrar. E aperaquí 40 vilas e vilatges catalans an de carrièras amb lo nom de Roger de Llúria. Encara en defòra de Catalonha, tanben i a de carrièras amb son nom en Saragossa, Madrid, Castelhon, València e Xàtiva. Es lo nom de l’almiral pus celèbre qu’aguèron jamai los catalans, pendent l’epòca medievala e benlèu al long de tota la sieuna istòria. E pr’amor d’aquò la siá figura, mai enlà del mite, es encara rebrembada, coma l’almiral mai brave, mas tanben lo guerrièr catalan pus aimat.