BEOWULF; LO POÈMA DE LA DESACORDANÇA
Christian Andreu.- Pas gaires poèmas medievals entraïnèron una desacordança dins lo mond academic coma Beowulf. Lo poèma, escrich en vielh anglés demest las annadas 975 e 1025, almens lo solet manuscrit original que ne demòra, provoquèt, dempuèi la sieuna publicacion e edicion al sègle XIX, una longa discussion dins la comunautat istorica qu’encara es luenh d’èsser finida. Los cercaires encara son pas d’acòrdi sul dialècte usat, l’epòca e cossí foguèt escrich ne perqué nimai lo luòc ont foguèt escrich. E la polemica contunha.
E mai quand en 2014 arribèt de la man de J.R.R Tolkien una nòva revirada. La discussion venguèt màger encara, pr’amor del nom de l’escrivan. Per ansin, cal soslinhar las sieunas caracteristicas paganas (malgrat que i a fòrça cercaires que defendon que foguèt escrich per un monge crestian e per de cristians). Es una istòria al còp polida e inquietanta.
Mas qué es Beowulf ? Es un poèma epic de 3 182 vèrses considerat uèi lo jorn benlèu coma l’òbra màger de la literatura anglosaxona. La sieuna origina seriá pas, totun, Anglatèrra ,mas Escandinàvia, pr’amor del gòt Beowulf, o almens l’istòria tradicionala orala que foguèt racontada abans de l’escriure. La sieuna excepcionalitat dins la literatura europèa es clau, pr’amor que solament ne demòra un manuscrit, lo Codex Nowell, uèi a la Bibliotèca Britanica.
Per ansin, aquel manuscrit èra dins una bastida amb una amassada d’òbras medievalas en 1731. I aguèt un incendi e Beowulf ne foguèt afectat. Malgrat aquò, en 1815 l’islandés Johsson Thorkelin ne premaniguèt una edicion universitària qu’entraïnariá ja dempuèi aquela epòca un sens fin d’afirmacions e negacions del mond academic.
Lo caçaire d’abelhas
Beowulf vòl dire en vielh anglés literalament caçaire d’abelhas e l’animal qu’aquò fa es l’ors. L’istòria e fachs de Beowulf a Danemarc e a son país d’origina, Gotaland (Suècia) fan de l’òbra un poèma epic que sovent es estat revirat en prosa per una melhor compreneson del public d’uèi lo jorn.
Lo poèma comença quand Beowulf arriba a Danemarc per ajudar Hrodgar, rei d’aquel país que fasiá de temps que patissiá d’atacas d’un gigant, Grendel, e qu’el podiá pas véncer. Beowulf lucharà amb lo gigant e, fin finala, l’aucirà amb la fòrça de sos braces. Puèi, la maire del gigant tanben atacarà lo vilatge danés pr’amor que sonque vòl venjança per la mòrt del sieu filh. Beowulf la cercarà pertot fins la trapar dins una cauna que i a jos l’aiga d’un lac. E i dintrarà per la tuar. De primièr semblariá que la giganta es a mand de ganhar lo combat, mas Beowulf tanben la tuarà. Val pas dire que l’eròi serà dempuèi aquel moment lo mai celèbre de Danemarc mas un còp la lucha finida li cal tornar a son país d’origina, Gotaland.
Ailà Beowulf vendrà rei dels gòts. La tresena e darrièra part del poèma descriu cossí, mai de 50 ans puèi, e ja vielh, lo reialme de Beowulf serà atacat per un dragon. Per defensar son reialme, Beowulf arribarà fins al territòri de la bèstia per l’aucir. La majoritat dels sieus òmes, franc, d’un, l’ajudaràn pas, e malgrat que Beowulf pòt, fin finala, aucir lo dragon, lo pròpri eròi perdrà la sieuna vida pendent la batalha. Los darrièrs vèrses descrivon cossí Beowulf es brutlat dins un vaissèl e enviat a la mar.
Aital, la tematica principala del poèma anglosaxon poiriá èsser descricha coma lo linhatge. Per ansin, l’aunor de l’eròi sonque pòt arribar a travèrs dels sieus ancessors e pr’aquò Beowulf totjorn cercarà cossí ganhar mai aunor e venir pus celèbre. Aquel tipe d’aunor a una origina al còdi guerrièr germanic, car èsser celèbre es lo solet biais de vèncer la mòrt. E la leiautat ne seriá tanben una caracteristica tras qu’aimada.
La figura de Beowulf cambiarà al long del poèma. Se pendent lo començament de l’òbra sonque serà un guerrièr e pro, lèu serà preparat per dirigir la sieuna nacion pr’amor qu’a mai sapiéncia que quand èra pus jove. Quand morirà, l’autor (o autors) del poèma profetizan a travèrs d’un dels personatges, que la sieuna pèrda sonque provocarà una catastròfa al país dels gòts.
Lo poèma de la discòrdia
Aquela seriá l’istòria qu’entraïnèt una de las polemicas mai longas dins la comunautat istoriografica anglesa mas tanben europèa e benlèu mondiala sus una òbra medievala. I a de cercaires que confirmèron que Beowulf foguèt escrich per sonque un autor. mas tanben n’i a d’autres qu’afirmèron que lo poèma se pòt devessir en doas parts e que l’autor de la segonda part (quand Beowulf es al reialme dels gòts) usèt un dialècte del vielh anglés desparièr de l’utilizat pendent la primièra part.
Mas aquela es pas la soleta discussion pr’amor que n’i a d’autres. D’unes afirman que l’origina ne foguèt una tradicion escandinava orala anteriora del còp que d’autres dison qu’es un poèma totalament crestianizat. I a de còps que l’autor utiliza la tresena persona pr’amor que tanben podèm veire l’orror patit pel gigant Grendel. E, en mièg de l’istòria principala, i a tanben d’autras istòrias que se debanan abans d’aqueles faches.
Beowulf foguèt considerat una òbra clau per la lenga usada, lo vielh anglés, pendent lo sègle XIX. Totun, d’autors contemporanèus importants coma Tolkien ajudèron a li donar encara mai d’importància uèi lo jorn.
L’arqueologia poguèt demostrar qu’en Danemarc i aguèt un palais reial coma lo que foguèt descrich al poèma e de la meteissa epòca (d’aperaquí lo sègle VI). E segon aquò, semblariá quiòc, que los faches descrichs al poèma serián basats, almens, en de personatges istorics reals. A mai, segon plusors cercaires, i a una tomba reiala de l’an 575 en Suècia que poiriá èsser plan la del quite Beowulf, malgrat qu’aquò se pòt pas dire solide.
Un fach curiós sus l’origina de Beowulf es çò que ditz mai d’un cercaire anglés. Segon Craig R. Davis, seriá estat escrich pendent la decada de 890 a la còrt del rei anglés Alfred e auriá coma tòca legitimar tanben l’ostal reial anglés de l’epòca, car al reialme de Carlesmanhe i aviá tanben lo vejaire d’una origina gota de l’ostal reial franc. Pasmens, es curiós conéisser que tanben los francs volián aver los gòts tanben coma d’ancessors quand aqueles conquistèron al sègle VI lo país de lors enemics gòts, çò es Occitània.
Per ansin, encara es uèi discutit se foguèt escrich per un autor o mai d’un, se l’autor foguèt crestian o pagan, se l’origina ne foguèt una tradicion orala anteriora o pas. Se lo public deviá èsser pagan o crestian o encara lo dialècte utilizat.
Beowulf foguèt traduch a 23 lengas diferentas de l’anglés dempuèi l’an 1815. Mas perqué foguèt escrich ? I a de cercaires que confirman que lo poèma pòt èsser restacat amb la saga islandesa de Grettis, d’autres amb l’istòria de Hrolf kraki, un eròi descrich a la Gesta Danorum saxona e d’autres encara, amb l’Odissèa d’Omèr o l’Eneïda de Virgili.
La lenga usada tanben es causa de polemica: mercian, nortumbrian o saxon de l’oèst. E lo luòc ont foguèt escrich; d’unes dison qu’en Yorkshire (Moorman) mas d’autres, en Mercia de l’Oèst (Talbot Donaldson). Cossí que siá, çò qu’es solide es qu’es un poèma tras qu’important per la literatura anglesa e mondiala medievala. Mas aprés (e que demòra encara uèi) una granda e longa discussion istorica, poiriá èsser considerat lo poèma mai long d’aquela epòca e tanben lo qu’entraïnèt la discussion mai longa.
