LA GRÈVA DESFACHA SUEDESA DE 1220
Lo vejaire istoric tanben depend de l’uèlh qu’agacha los faches. Ongan, fa 800 ans que los suedeses patiguèron una grèva desfacha militara, tactica e estrategica. Mas los estonians encara son fièrs de çò que se debanèt en 1220 en Lihula. Ongan los suedeses parlan brica d’aquel prat batalhièr. Mas los estonians remembran l’afar pr’amor que foguèt una victòria pas per lor independéncia politica, mas espirituala.
Dempuèi l’an 1207 la conquista de tèrras uèi situadas en Lituània, Letònia e Estònia entraïnèt una preséncia de mai en mai màger per part de l’armada alemanda del Sacre Empèri Roman Germanic, benesit pel papat, que voliá finir amb las darrièras populacions paganas europèas (aquò vòl dire pas crestianas).
Aquela envasion entraïnariá la creacion de divèrses estats europèus nous (cristianizats) dont la Tèrra Mariana e lo Ducat d’Estònia. Aprés los alemands arribèron las armadas danesas, que tanben ganhèron un cèrt contraròtle dirècte de plusors territòris de la region. Mas se passèt pas çò de meteis amb los suedeses, que i patiguèron una grèva desfacha militara davant las tribús nadiuas de la region e qu’implicariá la marcha e abandonament estrategic de Suècia de l’airal pendent prèp de 300 ans.
Los primièrs colons crestians
E aquò malgrat que los primièrs colons cristians qu’arribèron a aquelas tèrras foguèron suedeses, pr’amor que ja al sègle VII maites colons d’aquela nacion fondèron la colonia de Grobina. Del sieu latz, los daneses sonque arribarián a aquela region al sègle XI e los alemands i arribarián pas fins al sègle XII (los primièrs comerçants alemands i arribèron per ganhar d’argent en l’antica rota vikinga pechenega del camin vèrs los grècs).
La resisténcia de totas las tribús d’aquela region a èsser cristianizadas foguèt generala e pas sonque contra d’unes o autres. Lo Papa Celestin III aviá cridat a far una crosada contra los pagans del nòrd europèu en 1193. Las primièras armadas occidentalas, totun, i arribèron pas abans de l’an 1198. Pasmens, la lucha per l’independéncia religiosa d’aqueles òmes foguèt gigantassa dempuèi lo primièr moment, e durariá, encara, decadas.
En 1220 lo rei suedés Joan I considerèt que Suècia tanben podiá participar en aquela conquista del territòri qu’avián protagonizat fins al moment d’alemands e daneses. E envièt una armada per conquistar lo castèl de Lihula, en Estònia. Que foguèt conquistat. Segon la Cronica d’Enric de Livònia, la data de la grèva desfacha que patiguèron los suedeses a mans dels livonians en la batalha de Lihula se seriá debanada lo 8 d’agost.
Pel matin, una armada de mai d’una tribú estoniana comencèt lo sètge del castèl, ara en mans dels suedeses. Aquestes ensagèron de se retirar, mas pendent la sortida patiguèron un òrre chaple. L’armada suedesa, formada per d’aperaquí 500 òmes d’infantariá e lor dirigent, l’evesque Karl Magnusson i moriguèt ailà aquel jorn.
Uèi, plusors istorians europèus considèran que la desfacha patida pels suedeses ara fa 800 ans en Lihula entraïnèt l’abandonament de Suècia de la region pendent gaireben 300 annadas en tot daissar lo combat contra aqueles pagans en mans de la nòva e recenta creada Òrdre Teutonica alemanda. Pendent sègles Suècia agachèt mai Finlàndia, qu’aviá una longa guèrra amb Novgorod. E tornariá pas a Estònia fins a l’an 1561. La crosada del nòrd, doncas tanben foguèt una lucha decennis entre crestians e non crestians per la libertat religiosa, mas ara al nòrd d’Euròpa.
