L’ORIGINA REALA DE LA PÈSTA NEGRA

L’istoriana Hannah Barker, de l’Universitat Estatala d’Arizòna publiquèt fa gaire son darrièr estudi sus l’origina vertadièra de l’arribada de la Pèsta Negra a Euròpa en 1347. Aprés realisar un trabalh prigond amb de fònts fins ara brica utilizadas, l’istoriana estatsunidenca balhèt una nòva origina geografica e temporala d’aquela òrra malautiá qu’auciguèt mai de 75 milions d’europèus en aquela epòca.

L’istòria pus espandida dins la comunautat academica istorica tradicionala basèt totjorn l’espandida d’aquela epidemia en la vila de Caffa, un pòrt genoés que i aviá al territòri de l’Orda d’Aur (uèi Ucraïna) en la Mar Negra. Segon semblariá l’italian Gabriel de Mussi escriguèt entre 1348 e 1349 l’Istòria de Morbo, ont explicava quina foguèt l’origina de la Pèsta Negra en Euròpa: la vila èra atacada pels mongòls en 1346, e quan aquestes comencèron a morir pr’amor de la pèsta lancèron de centenats de cosses mòrts a la vila e milièrs de lors abitants (genoeses) la patiguèron. D’ailà los vaissèls venecians e genoeses menèron la malautiá a Euròpa.

Segon Barker aquela istòria es pas drecha per divèrsas rasons. Pendent la decada de 1340, e annadas abans d’aquel sètge mongol de 1346 de Caffa, de genoeses, de bizantins e de mamelucs ja envièron de rapòrts e cronicas a lors vilas e païses en tot confirmar la preséncia d’aquela òrra pandemia. E tota aquela documentacion subrevisquèt fins a uèi lo jorn. Mas foguèt brica utilizada pels istorians.

L’origina foguèt una autra vila

Per ansin, e segon aquel nòu estudi de l’istoriana Barker, la vila de Caffa foguèt atacada dos còps; en 1344 e en 1346. E tot semblariá confirmar que Caffa foguèt pas l’origina reala de l’arribada d’aquela pandemia a Euròpa. Una autra vila genoesa de la region, Tana, ne seriá la primièra que patiguèt, segon las fònts escrichas medievalas contemporanèas, la Pèsta Negra. E malgrat que ja i èra arribada en 1346, la siá preséncia ne seriá anteriora.

En 1346 la vila aviá enebiguèt lo comèrci de grana amb la region pr’amor de las atacas de l’armada de l’Orda d’Aur a Caffa. E per aquò la malautiá sortiguèt pas de Tana en 1346. Foguèt pas fins a l’an 1347 que i tornèt a aver de patz entre d’italians e mongòls. Alavetz, lo comèrci tornèt a èsser dubèrt a la region. Aquel an arribèt a Tana una flòta de vaissèls venecians e genoeses (julhèt o agost) per comprar de grana. Amb la grana tanben i serián dintradas als vaissèls de ratas e moscas amb la malautiá.

A mai, e segon aquel nòu estudi de Barker, la Pèsta Negra arribèt abans a d’autres luòcs, abans qu’a las vilas de Gènoa o Venècia. Quan la flòta genovesa demorèt en Messina (Sicília) en octubre de 1347 las cronicas localas ja ne parlan. La malautiá, totun, demorèt encara fins als meses de febrièr o març de 1348 per arribar a Venècia, malgrat l’arribada de la flòta veneciana amb de grana de Tana. Aquò seriá pr’amor qu’en aquela primièra fasa de la pandemia, aquela sonque se transmetiá d’animal a uman e pas encara d’uman a uman.

Val pas dire que quan arribèt al continent, pasmens, lo son espandiment se pasèt d’un biais tras que rapid e plan mortal. Ara, totun, e segon aqueste nòu estudi istoric, l’origina ne seriá lo pòrt de Tana, en l’Euròpa de l’Èst e abans de l’an 1346 e pas çò qu’èra estat dich fins ara.