L’ATACA CATALANA A MARSELHA DE 1423
CAM.-Lo 23 de novembre d’ara fa 600 ans, la vila provençala de Marselha patiguèt l’ataca de la flòta catalana per òrdre dirècta del sieu rei, Alfons IV de Barcelona. L’ataca arribèt après la causida de la reina de Nàpols, Joana II, de Loís III, Comte d’Anjou, coma succesor al tron de Nàpols. Alfons V d’Aragon tanben aviá d’interesses al sud italian e aquela notícia entraïnèt una primièra retirada a Barcelona.
Pasmens, per se vengar dels aliats de Loís III d’Anjou (que tanben èra Comte de Provença) decidíguèt d’atacar e sacar Marselha. Lo sacatge demorèt tres jorns e foguèt considerat a l’epòca coma una vertadièra catastròfa.
Aquela ataca, totun, aguèt cèrtas causas istoricas. En 1414 moriguèt lo rei de Nàpols, Ladislas, que daissèt coma eretièra a la sieuna sòrre Joana, que foguèt reconeguda pel Papat lèu lèu. Sonque una annada après, foguèt coronada reina de Nàpols. Totun, lo papa Martin V cambièt de vejaire e balhèt la corona d’aquel estat italian del sud a Loís III d’Anjou, qu’arribèt a Nàpols amb una flòta de galèras genoesas e marselhesas en 1420.
Alavètz, Joana II de Nàpols demanèt d’ajuda al rei d’Aragon Alfons V, que tanben arribèt a Itàlia amb una flòta de galèras catalanas. En aquel moment Nàpols patissiá un òrre sètge de l’armada genoesa e marselhesa. Quora arribèt Alfons IV de Barcelona, la vila demorèt liura de l’ataca dels Anjou. Pasmens, aquela aliança tre catalans e napolitans moriguèt lèu lèu, car Alfons V d’Aragon voliá lo poder de Nàpols ja. E Joana II de Nàpols causiguèt coma succesor a Loís III d’Anjou. Aquò convertiguèt Aragon en un grand enemic de l’ostal dels Anjou.
Lo papa demanèt als Visconti de Milan d’amassar una flòta per atacar Nàpols. En octobre de 1423 lo reialme d’Aragon es menaçat dirèctament per Castelha e doncas cal daissar la guèrra d’Itàlia e se’n tornar a Barcelona. Mas, abans d’i arribar, los catalans atacaràn Marselha.
L’ataca de la flòta catalana
Lo govèrn marselhés ja èra estat avisat que podiá patir una ataca dels catalans. Ja aviá amassat una flòta provençala de galèras e baissèls (12 galèras e 8 baissèls) per assajar de l’arrestar. La flòta provençala demorèt a Niça e après a Tolon per poder aquò far. D’un autre costat, los principals tresaurs de la vila ja èran estats enviats en defòra de la meteissa e plan amagats.
Totun, sonque i avián 360 òmes per defensar los murs de la vila. Loís III aviá conficat los melhors baissèls de la vila per atacar Nàpols e sonque demoravan qualcunes baissèls sens d’armas al pòrt marselhés. Mas i entrar tanben èra malaisit car sonque i aviá un estrech camin dins l’aiga d’aperaquí 30 mètres de costat a costat per i arribar. Tanben i aviá una cadena de fèrre que podiá arrestar lo passatges de qual que siá baissèl a Marselha.
Lo 18 de novembre de 1423 de gàrdias del pòrt marselhés espepissan l’arribada d’una flòta estrangièra. Lèu desbarquèron un primièr grop de soldats catalans (benlèu a Calanca dels Catalans). Lèu de soldats catalans, valencians e aragoneses conquistèron l’Abadiá de Sant-Victor e la Chapela de Sant-Nicolas. Lèu trapèron de resisténcia a la Tor de Maubèrt, ja dins lo pòrt de la vila. E las galèras catalanas ataquèron la cadena qu’arrestava la dintrada al pòrt marselhés.
Lèu arribèron a la mateissa vila e comencèt l’ataca. Los marselheses luchèron bravament, ostal per ostal, mas los catalans èran plan armats e lèu comencèron a cremar la vila. Aquel jorn i aviá fòrça vent. Lo fuòc e lo sacatge demorèron tres jorns. Aquò foguèt una vertadièra catastròfa per Marselha car, malgrat lo coratge dels provençals, lo govèrn de la vila foguèt pas capable de coordinar plan la milicia de la vila. I aguèt de dirigents de la vila que fugiguèron lèu lèu.
Lo 23 de novembre, enfin, lo comte de Barcelona Alfons IV, crida l’armada catalana a las galèras tornarmai e a demorar a las illas de Friol. Lo sacatge demorèt encara pr’amor de qualcunes abitants de la meteissa vila. Mas çò que provoquèt una granda tristesa tre los marseleheses e marselhesas foguèt lo raubatge catalan del tresaur de Sant Loís d’Anjou, patron de la vila e sacat pels d’Aragon.
Marselha demanarà dempuèi 1424 a 1431 a Alfons V de tornar aquelas rèstas e tresaur qu’arribaràn pas a Marselha tornarmai fins a l’an 1956. La cadena de la vila encara es mostrada uèi a la catedrala de València.
Lo sacatge de Marselha foguèt grèu. En 1426 la maire de Loís III d’Anjou ordenèt a totes los abitants de la vila qu’avián fugit tornar un autre còp a lors ostals se volián pas la confiscacion dels meteisses. Aquò balha una idèa de la despopulacion de la vila las annadas següentas. Bastiguèron una nòva flòta e una nòva cadena e comprèron mai d’artilhariá. E lo capitan Boton se n’anarà fins a França (a l’epòca un autre estat) per raubar un baissèl e lo menar a Marselha. Malgrat que la vila poguèt se recuperar amb lo temps, jamai tornèt a èsser la poténcia marina qu’èra estada fins alavètz.
