FILOSOFIA GRÈGA MEDIEVALA
Andreu.- Un dels filosòfs de començament de l’edat medievala e al còp mai desconeguts foguèt Joan Filopon, que demorèt en la vila grèga d’Alexandria entre la fin de l’edat antica e l’edat medievala (490-570). Foguèt filosòf, cercaire e teològ e escriguèt mai de 40 òbras filosoficas qu’arribèron a l’edat contemporanèa mercès a la revirada dels arabis.
Pasmens, bon part del trabalh tanben foguèt polemic e plan discutit, tanben pendent la vida de Filopon. Per ansin, Filopon, tanplan conegut coma Joan d’Alexandria, trinquèt amb la tradicion filosofica aristoteliana e neoplatonica que i aviá a l’epòca, e aquò menariá, sègles puèi, a l’arribada de l’empirisne modèrn, basa de la sciéncia actuala.
Un dels sieus trabalhs pus importants foguèt la critica de l’eternitat e la proposicion de la teoria de l’energia, parièra al concépte actual d’inèrcia. Malgrat que la causa foguèsse religiosa (èra una ataca als pagans contraris al concépte crestian de creacion en tot afirmar que lo mond èra estat totjorn ailà) aquò dubriguèt una nòva pòrta dins lo mond de la filosofia medievala. Ça que la, la gléisa crestiana imperiala considerèt lo sieu trabalh coma eretic aprés la siá mòrt (en 680) e aquò arrestèt la difusion de las siás idèias filosoficas. Totun, que capitèt pas totalament. Per mor dels arabis.
Una revirada prigonda
Plusors còpias de la siá òbra Contra Aristotelem arribèron a l’edat medievala posteriora pr’amor de la traduccion araba. A mai, foguèt plan discutit per filosòfs musulmans coma Al-Farabi, Avicenna, Al-Ghazdi e Averroes. Tanben per filosòfs josieus coma Mainonides e Gersonides. Cercaires posteriors coma Giovanni Pico dela Mirandola o Galileo Galilei reconeissèron tanben èsser estats fòrça influenciats per l’òbra de Filopon.
Joan de Filopon comencèt a estudiar a l’escòla grèga d’Alexandria en 510. Lèu començariá a publicar la sieuna primièra òbra. A mai, lèu venguèt ajudant del filosòf Hermiae. Aprés prepausar l’energia (un concepte predecessor de inèrcia de la Fisica modèrna), en 529 critiquèt plan l’eternitat del mond. Las siás premisas filosoficas èran que tot l’Univèrs es la resulta de l’òbra de Dieu que lo Ciel e la Tèrra an las quitas caracteristicas fisicas e que las estelas son pas divinas. A mai d’aquò, defensèt que Dieu podiá plan daissar evolucionar la matèria d’un estat caotic a un de mai organizat que seriá lo mond actual.
La filosofia de Filipon, pasmens, foguèt brica aimada pels filosòfs grècs de la siá epòca e en 530 abandonèt per totjorn la filosofia. Uèi la siá òbra teologica es considerada coma basica dins l’istòria de la sciéncia coma lo primièr còp qu’un filosòf parlava d’una teoria unica de la dinamica. Cossí se debanèt amb d’autres filosòfs qu’aguèron d’idèias pròprias nascudas d’un prigond estudi la gléisa lo considerèt eretic. Mas l’assag d’arrestar las idèias poguèt pas capitar, aquel còp, pr’amor de la coneissença e valor de la filosofia araba.
