ADEMAR DE CABANAS
CAM.- Lo monge èra fatigat. Èra estat en tot escriure pendent tot lo jorn e ara que començava lo ser i aviá pas pro de lutz per contunhar trabalhant. A mai, aviá mal d’esquina e decidiguèt d’acabar lo trabalh e se n’anar a pregar. Daissèt los espleches d’escritura e escotèt maitas minutas lo cant del aucèls, al costat de la finèstra, qu’anonciavan lo començament de la nuèch e la fin del jorn. Èra estat lo primièr a l’ora de dintrar dins l’scriptorium e ara n’èra lo darrièr. Barrèt la pòrta de la camera e comencèt a pensar cossí mercejariá Dieu per un jorn tan profechós. E Ademar de Cabanas, monge e cronicaire de l’Abadiá de Sent Marçau de Lemòtges se retirèt per començar un un autre tipe de trabalh, pus esperital.
La vida del cronicaire occitan Ademar de Cabanas es una de las mai estudiadas e conegudas del Limosin medieval. Nasquèt en Castèlponsac, aperaquí l’an 988 de familha nobla, e aguèt coma oncles lo prebòst de Dorat, lo prebòst Adalbèrt e encara lo celèbre cantaire Rogièr de Sent Marçau de Lemòtges. Segon semblariá, aquestes serián estats clau dins la formacion culturala d’Ademar de Cabanas. E malgrat que demorèt tota la sieuna vida dins l’abadiá de Sant Cibard d’Engoleime, visitèt sovent l’abadiá de Sant Marçal de Lemòtges, un dels màgers centres religioses e artistics de tota Occitània pendent l’epòca medievala. Es ailà encara ont òm pòt trapar las siás òbras.
Plusors libres foguèron escrichs de la man d’Ademar de Cabanas dont qualqu’unes plan importants per l’istoriografia medievala a l’ora de conéisser l’epòca anteriora e presenta del monge lemosin. De soslinhar la Cronica (Chronicon Aquitanicum et Francicum) e la Gèsta dels Abats de Sent Marçau de Lemòtges, ambedós escrichs en latin, mas encara uèi de tèxtes clau a l’ora d’estudiar e comprene cossí se desvolopèron los darrièrs ans del Reialme d’Aquitània e cossí venguèt en ducat.
La Cronica d’Aquitània
Justament la Cronica, benlèu una de las siás òbras pus importantas, la Cronica d’Aquitània, es l’amassada de tres libres diferents que reculhís tota la informacion que i aviá a l’epòca sus los sègles VIII e IX. Puèi Ademar espandiguèt la sieuna coneissença istorica del periòde amb una segonda partida ont l’informacion es fòrça originala e doncas òm pensa que poiriá èsser de primièra man. A mai, escriguèt l’òbra durant fòrça annadas e divèrses còps, cal calguèt totjorn rescriure los fachs que se desvolopavan amb lo temps. Lo libre demòra uèi devesit entre la Biblioteca de París e la del Vatican.
Una autra òbra d’Ademar de Cabanas foguèt la Vida de Sent Marçau, que provoquèt un escandòl dins la comunautat crestiana locala de la region, car lo pròpri Ademar foguèt acusat per d’autres monges de fabricar d’episòdis de la vida d’aquel sant limosin (un dels centres religioses pus importants del nòrd occitan foguèt la tòmba ont èra sepelit Sent Marçau). A mai de l’importància de l’òbra cal tanben rebrembar los dessenhs fachs dins las siás paginas pel pròpri Ademar, fa gaire tornats a estudiar e que demòstran la siá originalitat e importància coma cronicaire mas tanben coma artista.
Ditz la legenda qu’un monge italian que visitava Sent Marçau, descobriguèt la biografia imaginada per Ademar del sant e l’acusèt davant totes. Pasmens, Ademar foguèt pus intelligent car ensenhèt de cartas escrichas per un evesque occitan contemporanèu del sant del sègle VI e provoquèt la desgracia del monge, que se n’anèt aprés èsser reganhat. Ça que la, los istorians del sègle XX descobriguèron que las cartas èran pas vertadièras e doncas Ademar aviá imaginat totalment la biografia del sant per li donar mai d’importància. Annadas puèi Ademar de Cabanas se n’anèt a Jerusalèm e moriguèt pendent lo viatge en l’an 1034.
Uèi lo jorn, Ademar de Cabanas es considerat una figura tras qu’importanta coma cronicaire de l’Occitània dels sègles VIII e IX, un personatge public, que, a mai d’escriure d’òbras istoricas clau, tanben foguèt un artista plan original a mai de creator de musica. La siá figura ajuda a comprene l’importància d’un dels màgers centres culturals e musicals de l’Occitània medievala : l’Abadiá de Sent Marçau de Lemòtges, un grand centre de desvolopament de musica, mai que mai de cant plan, cant gregorian e encara cant gallican. Qualqu’unas de las siás òbra musicalas son encara uèi de classics de la musica medievala mondiala. E plusors foguèron escrichas per Ademar de Cabanas, lo cronicaire limosin de l’edat medievala.
