LA GUÈRRA DEL REI JOAN
CAM.- Malgrat tot çò de negatiu que l’escòla academica anglesa afirmèt sègles aprés sul monarca anglés e duc d’Aquitània Joan (tanben conegut coma Joan sens Tèrra), los problèmas exteriors e intèrns que patiguèt aqueste sobeiran foguèron brica pichons. La menaça d’una envasion francesa foguèt un dangièr tras que real e calguèt crear una nòva armada e una nòva flòta per defensar l’empèri dels Plantagenet.
A mai, tanben i aguèt de guèrra amb Castilha, pr’amor de la situacion en Gasconha, e en Escòcia, que lo sieu rei s’alièt amb lo rei francés e encara amb Galas, que calguèt atacar tornarmai pr’amor d’una nòva revòlta. E tot aquò abans de la celèbra revòlta dels barons angleses, que menariá a l’escritura e confirmacion de la coneguda Carta Magna.
Lo fraire de Joan d’Anglatèrra, rei e duc aquitan, Ricard Còr de Leon, semblariá que foguèt plan aimat pel pòble. L’istoriografia anglesa posteriora, sustot de l’epòca victoriana, aital o confirmèt amb mantuns libres d’istòria. Benlèu, se aquò foguèt vertat, provoquèt ja pendent lo començament del regnat de Joan sens Tèrra de problèmas intèrns mas tanplan extèrnes que foguèron brica aisits pel duc e rei.
Segon lo regnat de Joan avançava, trapava mai e mai problèmas economics dins son reialme. E i avián de menaças militaras pertot: Galas, Irlanda, Escòcia, Gasconha, França e tanben lo quite papat, que menaçava tanplan amb l’excomunicacion, un prètzfach tras que dangierós per Joan car totes los vassals angleses e aquitans podián se revoltar contra lo monarca.
La creacion d’una flòta
Per luchar contra tot aquò calguèt se premanir contra una possible ataca del rei francés Felip II dempuèi 1205. Per aquò far creèt una nòva armada e una nòva flòta que devián èsser pagadas amb de nòvas talhas. E aquò, al còp, entraïnava mens popularitat entre los vassals. Totun, çò de nòu èra que sonque un òme de cada dètz èra de besonh per anar a la guèrra coma cavalièr. Los autres 9 devián pagar la carga economica.
En 1204 Joan, duc d’Aquitània, aviá ja 50 nòvas galèras e 54 pus foguèron bastidas entre 1209 e 1212 per atacar França, e sustot defensar Peitieus. E quand podiá atacar plan lo rei francés, un autre rei, Anfós VIIIen de Castilha, ocupèt Gasconha e conquistèt Baiona. Calguèt bastir un nòu plan e atacar los castelhans, que sonque se retirarián de Gasconha en 1208.
Puèi calguèt s’aliar amb Flandra, Catalonha e Occitània e lo Sant Empèri Roman Germanic. Mas quand tot èra ja premanit i aguèron de nòvas menaças en Escòcia e puèi en Galas (1211). Calguèt tot demorar fins a l’an 1213. Mas sonque començar l’an 1214 los barons angleses se revoltèron contra Joan d’Anglatèrra. Puèi desbarquèron los franceses en la còsta anglesa.
Uèi lo jorn i a de cercaires que creson que Joan podiá encara aver perdut fòrça mai territòris (Aquitània entièra) pr’amor de l’ataca simultanèa d’Escòcia, Galas, França, Castilha e lo Papat. Se se passèt pas aital benlèu foguèt pr’amor que lo duc aquitan luchèt plan fins al final e subrevisquèt tot aquò politicament, malgrat que pus flac. Un fach sovent doblidat per l’istoriografia internacionala uèi lo jorn.
