L’AUTRE MARCO POLO
Christian Andreu.- Maugrat que Marco Polo es encara uèi lo mai grand explorador d’Asia pendent l’edat medievala, i aguèt tanben de grands viatjaires e exploradors del mond en defòra d’Euròpa pendent la quita epòca. Jordan Catalan ne foguèt un d’aqueles. Daissèt escrich un libre “Meravilhas Descrichas” qu’es, segon mai d’un cercaire, plan mai bon e drech que lo libre de Marco Polo. Pasmens, la siuena òbra e vida demòran encara plan desconegudas per la societat actuala.
Tot çò qu’òm sap encara uèi de Jordan Catalan aperten als ans 1302-1320, a mai de la sieuna cronica geografica o descripcion de l’Asia medievala. Òm sap pas res de la sieuna vida abans d’aquela epòca nimai aprés. E la sieuna origina nacionala encara uèi lo jorn provòca de grandas discussions segon l’escòla istorica que l’estudièt; d’occitans e franceses considèran que, malgrat lo sieu nom, foguèt occitan. De catalans e angleses, per contra, creson mai que foguèt catalan pr’amor d’un tèxt escrich pel pròpri papa Joan XXII.
Pasmens, totes los itorians amassa considèran que Jordan Catalan foguèt un dels primièrs europèus que viatjèt fins a Índia (almens durant l’edat medievala e que daissèt un document escrich, coma Marco Polo) e que tanben foguèt lo primièr evesque catolic que i aguèt en Índia. Lo papa que lo nomenèt foguèt Joan XXII.
Lo problèma de la siá origina
Jordan Catalan (Iordanus Catalani) foguèt considerat al long dels sègles portugués, italian, catalan e occitan. Totun, la pròva que divèrses istorians catalans e angleses considèran coma finala es un document papal medieval ont es nomenat “evesque Iordanus Catalani”, un nom que pòt pas enganar dengun sus la sieuna nacionalitat.
Per contra, d’occitans e franceses contunhan de lo considerar pas catalan, maugrat aquela pròva escricha. Segon plusors istorians occitans seriá nascut a Severac del Castèl (i a pas nat pròva escricha sus aquò e poguèt jamai èsser demostrat), prèp de Tolosa de Lengadòc. A mai, e segon qualqu’un istorian francés, seriá nascut a Occitània sonque pr’amor que poguèt èsser demostrat qu’ailà lo nom de familha Catalan èra usat sovent.
E se òm pòt considerar segon lo vejaire d’aqueles istorians qu’aquò pòt èsser vertat, imaginar que foguèt occitan sonque pr’amor d’aquò dintrariá mai dins lo camin de l’ipotèsi istorica e pas d’una realitat istorica cèrta demostrada amb de pròvas escrichas.
Medievalòc, coma revista d’istòria medievala jamai neguèt un fach o confirmèt un autre (se i a mai de pròvas lingüisticas sus l’origina occitana de la Cançon de Santa Fe, per exemple, que sus una possible origina catalana d’aquel document, que cal tanben o soslinhar). Aquò es çò que devon far los scientifics. Los istorians. E lo ròtle de la revista seriá sonque de dubrir la discussion e, se cal, la polemica istorica.
Cossí que siá, çò que cal rebrembar al legeire del sègle XXI seriá la nauta qualitat del libre escrich per Jordan Catalan (Mirabilia descripta) e qu’òm pòt trobar se vòl en anglés a www.gutenberg.org. Catalan escriguèt lo libre segon òm pensa demest los ans 1327 e 1330 (e òm pòt pas tornarmai confirmar se l’escriguèt a la còrt papala d’Avinhon o en Índia). Mas seriá una de las melhors descripcions medievalas de plusors regions d’Índia fins alavetz jamai escrichas pr’amor dels viatges religioses de Jordan Catalan.
L’autor parlèt en aquel polit libre dels produches que fasián los indians, los diferents climas e costumas, mas atanben ne parlèt e plan de la fauna e flora. Mas, maugrat èsser considerat uèi per mantuns cercaires coma una òbra de màger qualitat encara que la del pròpri Marco Polo, las Meravilhas Descrichas recebèron pas gaire difusion pendent l’epòca de Jordan Catalan e doncas demorèt pas celèbre.
Jordan Catalan auriá viatjat fins a Índia enviat amb d’autres fraires catolics (que foguèron aucits) e devesiguèt Índia en tres parts: Índia Màger (dempuèi las Còsta Malabara fins a Cochinchina), Índia Mendra (dempuèi lo Sind fins a la Còsta Malabara) e Índia Tresena (dempuèi l’oèst de Baluchistan fins a Eiopia).
Lo libre Meravilhas Descrichas (en latin l’original) parlèt d’Índia Màger mas tanben dels luòcs que Jordan Catalan crosèt per i arribar, çò es Armenia, Persia e Caldea. La sieuna descripcion de la religion dels parsis, de la costuma de la veuda indó a l’ora de se suïcidar aprés la mòrt del marit, lo culte al buòu o encara la frucha, aucèls e animals (tanben d’insèctes) que i aviá a Índia, es, encara uèi, estonanta. E tanben excepcionala.
Quora tornèt del sieu primièr viatge a Índia e benlèu aprés escriure Meravilhas Descrichas, Jordan Catalan foguèt nomenat per Joan XXII coma nòu evesque d’Índia e li demanèt de tornar a aquela region per cristianitzar l’airal. Sens poder confirmar se l’explorador contemporanèu de Marco Polo volguèt pas i tornar pr’amor del dangièr d’i demorar (fòrça fraires catolics foguèron ailà martiritzats), demanèt, per contra, de viatjar a Etiopia, tanben amb la quita tòca, cristianitzar la region.
Dempuèi l’an 1330 òm sap pas pus res de la sieuna biografia. O benlèu tornèt a Índia e i moriguèt. O benlèu moriguèt pendent lo viatge (o a Etiopia maugrat que l’escasença reala foguèt mendre). Mas çò que podèm afirmar es que, pr’amor del nacionalisme absurd contemporanèu pas dengun volguèt informar sus la qualitat de Jordan Catalan.
Un rapid còp d’uèlh a la revirada a l’anglés permet a totes, uèi, confirmar l’excepcionalitat coma cronica geografica medievala de Mervailhas Descrichas. Se Jordan Catalan foguèt catalan o occitan seriá, segon lo nòstre vejeire, çò de mens important, maugrat qu’un estudi mai prigond de la sieuna òbra e vida ajudariá plan mai a confirmar una origina o autra per poder far justícia a un dels màgers exploradors e viatjaires medievals d’Asia. E qu’es, encara uèi, plan desconegut.
