ERÒI E MARTIR DE LA CROSADA

Francesc Sangar.- De la Crosada contra los Bons Òmes, segurament lo protagonista qu’a mantenguda mai una imatge d’eròi al cors dels sègles es estat lo vescomte Ramon Rogièr Trencavèl de Carcassona. Devèm primièrament nos situar al contèxt de las tèrras occitanas pendent lo sègle XII. Coma tota Euròpa Occidentala, lo feudalisme aviá creat una granda quantitat de senhoriás que configuravan un sens fin de servituds feudalas, e ont las monarquias fòrça sovent solament possedissián un poder simbolic e limitat sus la màger part dels sieus domenis.

Dins del territòri jos la sobeiranetat de la dinastia reiala dels Capets, Occitània se governava de manièra plena e liura mejançant las siás familhas aristocraticas, e ont lo Comtat de Tolosa èra un fèu important.  L’autra linhatge occitan poderós, los Trencavèl, governava los comtats e fèus de Nimes, Albi, Carcassona, Rasés, Besièrs e Agda. Los encara  nomenats “reis dels Francs” desiravan sometre aquela noblesa occitana, tròp sovent tròp rebèla, e exercir una sobeiranetat reala suls territòris occitans.

Ramon Rogièr Trencavèl nasquèt l’an 1185 e èra filh de Rogièr II Trencavèl e Adelaida (o Azalaïs segon los documents) de Tolosa. Èra emparentat tanben amb l’Ostal de Tolosa; èra nebot del comte Raimon VI de Tolosa. A la mòrt del sieu paire l’an 1194, venguèt a l’edat de nòus ans, vescomte de Carcassona e Rasés (amb vassalatge al Comtat de Tolosa), e vescomte d’Albi e Besièrs, (amb vassalatge al rei d’Aragon e comte de Barcelona). Se maridèt amb Agnès de Montpelhièr, sorrastra de Maria de Montpelhièr (la molhèr del rei Pere II d’Aragon e I de Barcelona e maire del futur rei Jaume I lo Conqueraire), amb qui aguèt un filh, Ramon.

Lo sieu tutor, designat al testament del sieu paire, foguèt lo nòble Bertran de Saissac, senhor del castèl del meteis nom, un òme de granda cultura que marquèt lo caractèr e lo comportament del jove vescomte. Mas Bertrand simpatizava, almens, amb los Bons Òmes (los catars), e aquela rumor acompanhèt tanben Ramon Rogièr pendent tota la siá cuèrta vida, e mai se existissián pas pròvas definitivas sus la siá “fe eretica”.

Mas podèm pas negar que Ramon Rogièr mantenguèt una granda tolerància envèrs los Bons Òmes e los josieus dins dels sieus fèus, fòrça abituala aquela actitud dubèrta en lo caractèr occitan. E los sieus enemics aprofechèron aquela politica de permissibilitat envèrs las minoritats en contra del vescomte. E la monarquia dels Capets utilizèt la Crosada contra los Albigeses (los catars) convocada l’an 1209 per la Glèisa Catolica per sometre e dominar Occitània.

La Glèisa volguèt jamai negociar

Quand comencèt la Crosada, Ramon Rogièr visitèt lo legat papal Arnaud Almaric de Citeaux a Montpelhièr, per ensajar d’arturar los atacs crosats, mas lo representant papal volguèt pas negociar. Qualques istorians afirman que menacèt los crosats s’atacavan los sieus fèus, e qu’afirmèt que protegiriá los Bons Òmes, mas es pauc probable qu’en aquelas circonstàncias, amb la tòca d’arturar la Crosada, afirmèsse aquelas intencions que podián solament provocar una guèrra dubèrta e definitiva.

La vila de Besièrs foguèt cremada e la siá populacion massacrada lo jorn 22 de Julhet de 1209, en un genocidi coma jamai s’aviá pas vist a Euròpa dempuèi fasiá de sègles, perqué los sieus abitants s’avián negat a liurar los dos cents “eretges” (los sieus familials, vesins e amics) que residissián dins la vila. D’aquel sètge proven la senténcia atribuida al legat papal, Arnaud Almaric, que respondèt a la question sus cossí distinguirián los soldats crosats als “eretges catars” dels crestians catolics, amb “Aucissètz-los a totes, que Dieu distinguirà ja los sieus”.

En tement que se poguèsse repetir lo meteis chaple a Carcassona, lo jove vescomte comandèt renfortilhar las defensas de la vila e acumular la maximala quantitat possibla de noiridura.

Davant l’arribada de las tropas crosadas lo jorn 1 d’Agost a la vila, e amb la visita inesperada del rei Pèire II d’Aragon e I de Barcelona (senhor e conhat de Ramon Rogièr), s’inicièron de convèrsas per evitar un nòu chaple, mas las condicions de l’armada catolica èran excessivas: Ramon Rogièr deviá abandonar la vila solament amb dotze cavalièrs causits per el, e la vila e la siá populacion restariá en mans dels crosats. Lo vescomte voliá pas abandonar los sieus vassals e davant la negativa a acceptar aquelas condicions, lo rei Pèire se retirèt.

Los atacs comencèron e los carcasseses se defendèron eroïcament, mas la manca d’aiga e la secada provoquèron l’aparicion de malautiás, e lo jove vescomte foguèt obligat a negociar tornarmai. Acompanhat per dotze cavalièrs, se dirigiguèt al campament crosat lo jorn 15 d’Agost, en confiant en la paraula de respectar la trèva pendent la negociacion. Pensava a la possibilitat de se liurar coma ostatge en escambi de salvar la vida dels sieus vassals.

La rendicion finala

Mas a la tenda del comte de Nivèrns, en alebant totas las nòrmas dels periòdes de trèva e de negociacions, Ramon Rogièr foguèt presonièr. Fin finala, Carcassona se rendèt, la siá populacion partiguèt temporàriament e la vila foguèt ocupada pels soldats crosats. Las possessions e los títols de Ramon Rogièr foguèron traspassats, après de negociacions, al meteis Simon de Montfòrt, menaire militar de la Crosada.

Ramon Rogièr foguèt empresonat al donjon del castèl de Carcassona, ont moriguèt tres meses après, lo jorn 10 de Novembre de 1209. Segon la version oficiala, de dissentariá. Segon fòrça rumors, empoisonat. Benlèu per evitar sospièchas, lo meteis Simon de Montfòrt organizèt de solemnas funeralhas per lo sieu predecessor coma vescomte de Carcassona (tota una ipocrisia). Lo trobador Guilhèm Augièr diguèt:

“L’an fait morir los crosats e Simon de Montfòrt”.

E lo jove vescomte Ramon Rogièr de Trencavèl dintrava dins la legenda,  amb solament vint-e-quatre ans e convertit en un nòble eròi, capable de se sacrificar per salvar los sieus vassals.

Lo sieu filh Ramon Trencavèl II eretèt pas los sieus fèus. La veusa de Ramon Rogièr, Agnès de Montpelhièr, renoncièt a totas las possiblas pretensions del sieu filh Ramon a cambiament d’una renda perpetuala de tres mil sòus, del temps que lo sieu filh demorava jos la tutèla del nòble Ramon Rogièr I de Fois.

Malgrat aquel renonciament, Ramon Trencavèl II ensagèt en divèrsas escasenças sens succès (malgrat qualqu’una brèva restitucion de la siá senhoriá a qualque vila) de recuperar los domenis del sieu defunt paire.

En analisant la figura de Ramon Rogièr Trencavèl poiriam debatre se devèm lo considerar coma un martir nacional occitan, e mai que l’idèa de nacion al sègle XIII èra fòrça desparièra al concèpte contemporanèu d’identitat nacionala. Sèm davant d’un personatge que defendèt los sieus vassals fins a las darrièras consequéncias, en demostrant los sieus principis e lo sieu valor.