LA FIN DE LA POESIA D’ÒC
Christian Andreu.- Pas gaires istorians descriguèron plan la fin de la poesia en lenga occitana medievala restacada als trobadors coma Robèrt Lafont a la sieuna òbra Istòria d’Occitània. Pr’amor que, se pendent lo començament del sègle XIII se debanèt l’espandiment de la societat de l’amor cortés e la poesia trobadoresca, a mai de la naissença posteriora de cèrta poesia en d’autres païses, coma la poesia galaico-portuguesa, los Minnesang alemands o encara la poesia siciliana, cal se demanar quand se debanèt la sieuna fin, e perqué ?
Un dels evenements màgers que Lafont restaca amb la decadéncia primièr e la fin de la poesia d’òc cantada medievala (coma fenomèn general, pr’amor qu’uèi lo jorn encara i a de poesia en occitan), foguèt la crosada de 1209, que provoquèt la fin de l’esperit occitan coma nacion singulara. Per ansin, e sonque en 20 annadas, arribariá a tèrras occitanas l’Inquisicion, qu’enebiriá de mai en mai als poètas occitans cantar en lenga d’òc (avèm coma exemple l’enebiment del legat papal Pèire de Castelnau al trobador Gui d’Ussèl de cantar pus). En 1229 l’Inquisicion ja es un organisme oficial de la Glèisa e cantar en occitan es vengut de mai en mai dangierós.
Lo temps dels faidits
« Après 1250 òm tròba pas pus de grandas corts medievalas occitanas amb de trobadors en lenga d’òc coma las dels Dalfin d’Auvèrnha, los Raimond de Tolosa o los Raimond Berenguièr de Provença, çò diguèt Lafont. Los nòus senhors feudals franceses que conquistèron Occitània aiman brica la poesia en occitan. Sonque i a, benlèu, una excepcion ; Thibaud de Champagne, trobador francés que vendrà rei en Navarra ».
Pr’amor que los trobaires, çò afirmèt Lafont, ara seràn o ben faidits (de nòbles que patiguèron lo raubament de lors tèrras e castèls pels franceses) o seràn ja oblidats en Occitània. Segon qualcunes cercaires franceses aquò se debanèt pr’amor d’una degeneracion poetica d’aqueles poètas mas la causa ne seriá mai, segon l’istorian occitan, lo trauma provocat per aquela nòva situacion.
La fin de la poesia d’òc doncas se seriá debanada, segon Lafont, aperaquí l’an 1290 malgrat la preséncia de trobadors coma lo narbonés Guiraud Riquièr, que ja pensava qu’èra un trobaire tardièr. La poesia trobadoresca en occitan vendrà, pauc a cha pauc, una poesia de resisténcia, de lucha que, amb lo sirventés, criticarà de mai en mai los nòus senhors feudals franceses, la fauta de libertat e la pròpria Glèisa.
« Un dels darrièr grands poètas de la fin d’amor occitans serà, benlèu, Pèire Cardenal, çò apondèt Lafont, que critiquèt l’arribada de la foliá amb los franceses e la pèrda del sen, la rason tradicionala occitana. E Cardenal idealizarà la mercé, la caritat e l’amor coma valors morals perduts e de mai en mai aluenhats de la societat occitana medievala. « Puèi arribarà una decadéncia literària que, aperaquí l’an 1300, auriá provocat, fin finala, la fin de la poesia d’òc medievala tradicionala, qu’auriá pas pogut subreviure socialament la crosada e conquista francesa de 1229 ».
