LA BATALHA DE CUADONGA (722)
CAM.-Ongan fa 1300 annadas de çò que qualcuns cercaires, mai que mai espanhòls, encara considèran que foguèt la batalha que seriá lo començament de la tanben nomentada (e aicí i a fòrça polèmica pr’amor que i a de mai en mai istorians internacionals que creson qu’existiguèt pas) reconquista crestiana de la peninsula iberica ( e que finiriá pas fins a l’an 1492). Parlam de la Batalha de Cuadonga (Astúrias) que se seriá debanada en l’an 722. Pasmens, i a de mai en mai istorians que creson que sonque foguèt una pichonèla lucha entre d’asturians e d’arabis e berbèrs. D’autres encara creson que foguèt sonque un mite, pr’amor que seriá jamai debanada (i a pas cap espròva scientifica per poder o demostrar).
Tot aquò seriá començat amb l’afirmacion de l’istorian de l’Universitat de Saragossa e professor d’istòria medievala José Luís Corral, que considèra que Cuadonga foguèt pas jamai una granda batalha militara pr’amor que i a pas cap tèxt escrich medieval crestian nimai musulman per o confirmar. Per ansin, e segon aquel istorian, la batalha de Cuadonga foguèt sonque un mite creat puèi a la còrt del rei Anfós III, que voliá aital legitimar la lucha de totes los reialmes cristians de la peninsula iberica contra l’invasion aràbia e berbèra que comencèt en l’an 711.
Una pichonèla batalha
Aital, e malgrat aquò, encara i a tanben fòrça cercaires espanhòls que defensan l’existéncia reala de la Batalha de Cuadonga en l’an 722 (sens d’espròvas scientificas) malgrat que confirmarián que, benlèu, foguèt pas cap granda batalha militara ont luchèron grandas armadas (tradicionalament òm aviá arribat a afirmar que l’armada aràbia e berbèra aviá mai de 180 000 òmes). Las chifras modèrnas parlan puslèu d’aperaquí 3 centenars de soldats asturians, que benlèu aurián luchat en aquel luòc contra una pichona armada aràbia e berbèra d’aperaquí entre 1500 e 3 000 òmes e pro, pr’amor de l’estrecha geografia montanhosa ont se seriá desvolopada.
Cossí que siá, e a fauta de cap tèxt contemporanèu que pòsca o confirmar, los asturians se serián, aquò, òc e segon una fònt posteriora, amassats al torn del dirigent Belay (puèi son nom foguèt revirat a Pelayo pr’amor que Belay èra pas pro espanhòl) en 718. Decidiguèron pagar pas pus la Yizia o talha aràbia impausada sonque als crestians e josieus e decidiguèron puèi resistir.
Per ansin, se serián amagats al fonz de la val de Cangues d’Onís, dins las celèbras montanhas dels Picos d’Euròpa asturians e ont per i dintrar sonque podiá òm enviar de pichonèls grops armats e pas cap granda armada (l’espaci èra e es encara uèi tras que reduch). Los asturians aurián atacat un còp e autre los arabis dempuèi de luòcs pus nauts e aurián aital ganhat la batalha. E puèi se seriá creat, pr’amor de la Batalha de Cuadonga e la victòria de Belay lo Reialme d’Astúrias, lo primièr reialme crestian que decidiguèt luchar contra los invasors arabis e berbèrs.
Totun, e foguèsse granda o pichona la batalha, o se se foguèsse debanada o pas, tanben i a de cercaires internacionals que confirman, uèi lo jorn que lo Reialme d’Astúrias se seriá creat pr’amor que los arabis e berbèrs patiguèron una desbranda òrra a la Batalha de Tolosa (mai encara benlèu geo-estrategicament que la de Peitieus) e aquò daissèt un temps de patz als asturians. E, per ansin, Astúrias nasquèt pr’amor de la victòria occitana suls musulmans de Tolosa en 721. Puèi, e aquò òc qu’es confirmat a travèrs de mai d’un tèxt de l’epòca, los omeias decidiguèron d’atacar pas pus jamai pendent la vida de Belay lo Reialme d’Astúrias que poguèt aital èsser lo primièr estat crestian de la peninsula iberica dempuèi l’invasion aràbia e berbèra de l’an 711.
