LA RETIRADA VIKINGA DE GROENLÀNDIA

Redaccion.- Benlèu un dels màgers mistèris de l’epòca vikinga encara èra saber perqué los vikings abandonèron Groenlàndia aprés la colonizar dempuèi lo sègle X. Ara, pasmens, un nòu estudi trobèt la causa finala e confirmèt que los viking europèus se retirèron d’aquela region pr’amor de las condicions climaticas, que venguèron mai e mai secas. Aquesta seriá doncas la causa que menèt los vikings a abandonar las còsta meridionala de Groenlàndia aperaquí lo començament del sègle XV.

Per ansin, e malgrat que l’evidéncia sus se aquò tanben se debanèt als vilatges mai interiors, un nòu estudi fach per de cercaires de l’Universitat de Massachussets Amherst afirma que los vikings – almens los que demoravan a l’airal mai meridional de Groenlàndia – aurián abandonat aquela region al sègle XV pr’amor d’un clima mai e mai sec. L’estudi foguèt realizat en tot tornar a bastir la temperatura e lo clima de la region d’una bòira norvegiana que i aguèt en Groenlàndia; malgrat que lo clima cambièt brica pendent lo començament de l’arribada dels vikings a Groenlàndia al sègle X e los sègles posteriors, pendent lo començament del sègle XV la region patiguèt una secada que seriá plan grèva al sègle XVI.

Los norvegians comencèron a colonizar lo sud de Groenlàndia aperaquí l’an 985 e sonque mai tard assagèron – e capitèron – de colonizar tanben los fjords que i aviá al sud e sud-oèst de Narsarsuaq. Aqueles vikings avián una economia basada sus l’elevatge e la populacion arribèt a aver fins a 2 000 abitants. Totun, la region foguèt abandonada pels norvegians al començament del sègle XV. Perqué ?

Fins ara los cercaires pensavan que los vilatges que i aguèt a l’èst de Groenlàndia avián patit una sòrta de Pichona Glaciacion, un periòde istoricament demostrat que patiguèt tanben l’Euròpa medievala amb fòrça freg. Pasmens cap estudi aviá donadas d’aquel airal  e aquò èra un grèu problèma aumens per çò que tòca a de fònts istoricas dirèctas.

“Las principalas donadas scientificas èran de luòcs qu’èran sitauats a mai de 1000 Km al nòrd o a mai de 2 000 m de nautor, çò diguèt Raymond Bradley, cercaire del Department de Geosciéncias de l’Universitat de Massachusetts Amherst. Mas caliá encara far un estudi sul clima qu’aguèron los norvegians que demoravan al sud groenlandés en aquela epòca. E aquò es çò qu’avèm fach. E la resulta es estonanta”.

Un estudi local

Çò que faguèt Bradley e d’autres cercaires que participèron en aquel estudi foguèt se n’anar al lac nomentat Lac 578, pròche a una bòira norvegiana – dins un vilatge – que i aguèt pendent lo sègle XV a l’èst de Groenlàndia per n’estudiar lo clima. Ailà amassèron de de donadas al long de tres annadas, que representavan mai de 2 000 ans d’istòria naturala del luòc.

Fins ara pas degun aviá estudiat aquel luòc. Una tras que bona sèrie de donadas scientificas confirmèt que l’estructura dels lipids a l’airal aviá cambiat plan. A mai, tanben estudièron cossí foguèt lo nivèl de l’èrba per l’elevatge. Aquò foguèt decisiu, pr’amor que “ malgrat que la temperatura cambièt pas gaire, çò diguèron los cercaires, lo clima venguèt mai e mai sec. E los norvegians qu’ailà demoravan avián de besonh amassar d’èrba seca per l’elevatge pendent tot l’ivèrn. Mas quora arribava la prima los animals demoravan plan flacs e podián pas anar als prats d’èrba fins a la mitat de la prima”.

Amb aquelas condicions la secada venguèt mai e mai grèva e divèrses problèmas economics e socials, a mai d’aquela secada, que semblava finir pas jamai, provoquèron l’abandonament dels norvegians del luòc. “Un clima mai sec entraïnèt mens d’èrba e doncas l’elevatge poguèt pas subreviure, çò apondèron los scientifics. La resulta finala, es que la secada foguèt la causa principala pels abitants de l’èst de Groenlàndia per abandonar la region pendent lo començament del sègle XV”. L’estudi foguèt publicat al numeric Science Advances.