LA REVÒLTA LEMOSINA

Christian Andreu.- Lo Lemosin foguèt un territòri clau pendent la fin del sègle XII pr’amor de tot çò que se debanèt al conegut Empèri dels Plantagenet, los reis angleses que puèi venguèron tanben ducs d’Aquitània. Un d’aqueles reis, Ricard Còr de Leon, recebèt la lenga occitana – nomentada en aquela luenhana epòca lemosina, a mai de la sieuna cultura (e foguèt pr’açò considerat un rei pauc anglés pels pròpris angleses). Mas lo Lemosin tanben foguèt una region plan importanta pr’amor que se revoltèt contra los Plantagenet. E cal remembrar que foguèt ailà ont moriguèt Ricard Còr de Leon, rei d’Anglatèrra e duc d’Aquitània, a Chasluç, un castèl proprietat d’Ademar V de Lemòtges, un dels dirigents mai importants de la revòlta lemosina contra lo duc aquitan.

Aital, en 1176 plusors senhors feudals lemosins confirman que reconeisson pas pus a Ricard Còr de Leon coma duc d’Aquitània. Son paire, alara, encara es rei, Enric II, maridat amb Alienòr d’Aquitània. La revòlta es pas contra lo monarca mas contra son filh, Ricard. Benlèu es la resulta finala de la lucha militara que i aguèt d’ans abans entre los dos filhs Enric e Ricard e son paire Enric II.

La revòlta demorarà encara d’annadas – durarà mai enlà de 1183 e sonque fins que l’armada de Ricard Còr de Leon brutlèt e saquèt la majoritat dels castèls feudals de la region. Benlèu l’amor sens condicions que Ricard Còr de Leon, duc d’Aquitània, aviá pels lemosins – èran los mai aimats de totas las nacions de l’empèri Plantagenet -, tanben èra parièr a l’òdi que podiá sentir per eles pr’amor que la siá colèra foguèt granda en pensar qu’aviá patit traïson per la sieuna pròpria gent.

En 1177, sonque una annada aprés començar la revòlta lemosina, la campanha militara del duc aquitan es pròcha a la victòria finala. Sonque demòra sacar lo Lemosin. Pr’açò far Ricard Còr de Leon enviarà una armada de mercenaris celèbres a l’epòca amb lo nom de brabançons. Cal poder donar un grand exemple als lemosins sus çò que se pòt debanar se obedisson pas. Lo sacatge de la tèrra lemosina començarà pendent lo mes de febrièr d’aquel an e provocarà çò que s’èra pas jamai abans debanat, l’amassada de totes los lemosins per assajar de subreviure.

Lo sacatge del Lemosin deuria èsser òrre pr’amor que provoquèt l’union dels senhors feudals lemosins pus importants e que fins ara avián agut lors diferéncias e la glèisa locala. Aital, la preséncia de l’armada mercenària de Ricard Còr de Leon al Lemosin entraïnèt lèu una reunion de las principalas familhas del luòc e los representants de la Glèisa. A la fin d’aquela, e amb la simpatia confirmada dels religioses, los Lastors, los Chabanés, los Malamòrt, lo vescomte de Limòtges, l’evesque de Limòtges e l’abat de Sant Marcial decidisson bastir una armada lemosina e atacar los invasors mercenaris.

La batalha de la Malamòrt (1177)

L’armada lemosina, aprés se trobar totes los protagonistas, se n’anarà fins al vilatge de Malamòrt, en Corresa lemosina, ont i a de notícias sus la preséncia dels mercenaris de Ricard Còr de Leon. Mas cal enviar d’espias per confirmar lo prètzfach. Aital se pòt tanben situar la sieuna posicion e cossí los atacar. Cal èsser plan alèrta pr’amor que l’armada lemosina es pas gaire granda e, se son descobèrts, pòdon patir una grèva desfacha.

Pasmens, decidisson formar quatre colomnas dirigidas pels senhors de Chabanés, Lastors, Comborn e lo vescomte de Limòtges, Adenar V. Los mercenaris son en un prat e n’i a fòrça, gaireben 2 000. Totun, es quand los brabançons decidisson de manjar que los lemosins s’apròchan als mercenaris e balhan l’òrdre d’esperar lo senhal d’ataca.

Quand aquesta arriba los mercenaris de Ricard Còr de Leon, dirigits per Guilhèm lo Clerc, ja an manjat. Una majoritat profiecha per dormir e reposar. Lo temps es bon e los brabançons pensan que, amb aquela armada, lo sacatge del Lemosin serà causa aisida.

Es alavetz quand es recebuda l’òrdre lemosina d’atacar. Que sautan per suspresa suls mercenaris brabançons (de Brabant). Se las cronicas medievalas que daissèron testimòni de la batalha de Malamòrt (Jofré de Vigés, Bernard Itièr e la Cronica de Sant Marcial) son cèrtas, los lemosins an pas gaire cavalièrs amb eles. E la majoritat de l’armada son de paisans paures mas braves qu’an decidit vendre cara la libertat del Lemosin.

L’estonament dels mercenaris foguèt grand. Èra pas possible d’èsser atacats amb una armada coma aquela. Mas foguèt justament aquò, lo factor suspresa, çò que donèt, fin finala, la victòria als lemosins. Car la batalha, mai qu’una batalha, foguèt mailèu un chaple. Los lemosins auciguèron al prat batalhièr de Malamòrt a totes los mercenaris, tanben a Guilhèm lo Clerc. Sonque qualcunas desenas poguèron fugir. E la victòria lemosina foguèt benlèu màger pr’amor que, segon una legenda de l’epòca, sonque patiguèron la mòrt d’un lemosin.

Una longa revòlta

Pasmens, la granda victòria militara de Malamòrt dels lemosins entraïnarà pas cap victòria estrategica posteriora. Ricard Còr de Leon perdèt sonque temporalament lo Lemosin. Mas decidiguèt contunhar la lucha, que demorariá encara d’annadas. Abans d’arribar a la fin de l’an 1177 lo duc aquitan aurà, d’efièch, tornat a conquistar tot lo Lemosin. E lors dirigents seràn plan punits.

Car Ricard Còr de Leon es Duc d’Aquitània e a fòrça argent per bastir una nòva armada de mercenaris, ara dirigits per Mercadièr. Encara en l’an 1180 Mercadièr e una autra armada de brabançons conquistarà lo meteis castèl de Malamòrt – l’orror que provocavan aquels mercenaris sus la populacion foguèt tan gran que foguèron excomunicats pel Papa en 1179 -.

Finida la revòlta, lo Lemosin patirà encara aprés divèrses episòdis de revòlta contra Ricard Còr de Leon que, aprés la mòrt d’Enric II, vendrà, a mai de duc aquitan, tanben rei d’Anglatèrra. Malurosament la sieuna via e règne foguèt cuèrta. En 1199 foguèt nafrat per una sageta lemosina e moriguèt en Chasluç, pendent lo sètge d’aquel castèl (propietat d’Ademar V de Limòtges, un dels principals dirigents feudals de la revòlta lemosina).

Segon semblariá, la sageta aviá pas coma darrièra tòca aucir lo rei. Ricard Còr de Leon, abans de morir, perdonèt l’arquièr que l’aviá nafrat. Ça que là, lo cap dels brabançons, Mercadièr, aprés la mòrt del rei e duc aquitan, auciguèt l’arquièr, malgrat la promesa reiala. Mas lo dirigent brabançon demorèt tanpauc pas gaire, car moriguèt en l’an 1200, quan èra a mand de visitar en Bordèus Alienòr d’Aquitània e un dirigent brabançon rival decidiguèt l’assassinar. Un prètzfach plan comun a l’edat medievala.