L’ARRIANISME: LA PRIMIÈRA GRANDA ERETGIA

Francesc Sangar.-Dempuèi los primièrs sègles del cristianisme apareguèron dissidéncias dins del dogma crestian. Una de las primièras eretgias foguèt lo nomenat arrianisme. Lo sieu nom proven d’Arri, un sacerdòt nascut a mitats del sègle III a Cirenaïca (uèi, Libia) e que prediquèt fondamentalament en Alexàndria.

La siá idèa basica èra que Jèsus possedissiá pas natura divina, malgrat qu’Arri li negava pas la siá foncion coma principal messatgièr de Dieu. Coma resultat, la Trinitat (Paire, Filh e Esperit Sant) aviá pas de logica. Arri opinava que manténer tres personas divinas podiá facilitar lo politeisme. La siá posicion, mai facila de comprene que lo mistèri de la Trinitat, atenguèt lèu fòrça difusion, inicialament a l’orient de l’Empèri Roman, e sustot, entre l’aristocracia e l’armada.

Un nòu concili

El Concili de Nicea l’an 325 (lo primièr après l’Edicte de Milan de l’an 313 qu’assegurava la libertat religiosa pels crestians), declarèt definitivament la divinitat de Jèsus, e l’an 380 lo Concili de Constantinòble nomenèt coma ereticas las idèas d’Arri. Mas las siás teorias desapareguèron pas, e arribèron a qualques pòbles germanics qu’ocupavan e enfonsavan l’Empèri Roman. Vandals, alans, sueus, e sustot, visigòts, que comencèron a dintrar e crear de reialmes a comptar del sègle Vn, èran crestians arrians.

Aquela diversitat religiosa crestiana provoquèt qualques problèmas de convivéncia entre los nòus envasidors germanics e la populacion autoctòna, qu’acabèt amb una segregacion sociala fòrça importanta pendent los primièrs sègles medievals a la Peninsula Iberica e l’anciana Gàllia. Per exemple, al reialme visigòt ispanic, los germanics se mantenián aluenhats dels ispanoromans, e mai que la diferéncia demografica èra impressionanta: dètz milions dels segonds per solament aperaquí dos cents cinquanta mil dels primièrs.

Aquela segregacion èra fòrça perilhosa per assegurar lo domeni dels visigòts. Fin finala, lo rei Recared causiguèt se convertir al cristianisme catolic l’an 587, e solament dos ans après, pendent lo tresen Concili de Toledo, foguèt ordenada la conversion al Catolicisme de totes los visigòts “ispanics”. Èra atenguda pel primièr còp l’unificacion religiosa de la Peninsula Iberica.

A l’anciana Gàllia, aquela unificacion religiosa foguèt atenguda jol reinatge de Clodovèu Ir de la dinastia dels merovingians, rei dels francs, lo pòble qu’aviá substituit en lo poder als visigòts a la Gàllia. Conscient tanben de la perilhositat d’aquela diversitat religiosa crestiana, e en essent tanben mai nombroses los “catolics”, e aconselhat per la siá femna Clotilde de Borgonha, l’an 496 se convertiguèt tanben al cristianisme catolic, e amb el rei, totes los francs, del temps que los arrians que vivián dins del sieu reialme, basicament visigòts, immigrèron cap al sud ispanic, ont l’Arrianisme persistissiá encara.

Cossí podèm verificar, las cresenças religiosas dependián fòrça còps dels interèsses politics dels monarcas. Malgrat aquelas adesions al Catolicisme, qualques crestians mantenguèron las siás cresenças arrianas de manièra secrèta e discrèta en l’intimitat, pendent qualqu’un sègle mai. Mas vertadièrament l’Arrianisme foguèt la primièra granda batalha dogmatica dins de la Glèisa crestiana. Arribarián posteriorament los Catars, los Valdeses…