LOS GÒTS D’ESCANDINÀVIA
Malgrat qu’al sud del continent europèu òm coneis plan mai los gòts pr’amor de las sieunas conquistas territorialas a l’empèri roman occidental, los gòts foguèron pas sonque una nacion devessida en de visigòts (gòts de l’oèst) e d’ostrogòts (gòts de l’èst) pr’amor que l’origina d’aqueles pòbles foguèron justament los gòts d’escandinàvia, los pus desconeguts en defòra d’aquela peninsula septentrionala europèa.
Aital, los gòts escandinaus (gautar en ancian norvegian o götar en suedés) foguèron una importanta tribú germanica que demorèt en çò qu’uèi es la region suedesa de Götaland al long de tota l’edat medievala. A Suècia son considerats coma una de las doas nacions ancessoras dels suedeses, amassa amb los meteisses suedeses.
Lo nòm fasiá referéncia a la sieuna abituda de plantar de grana o tanben a la tèrra ont demoravan. Lo primièr còp que son descriches en l’istòria es de la mand de Ptolomèu, al sègle IInd abans lo crist, quora ne parla coma goutai. Mai tard, al sègle VIn Jordan los devessiguèt en visigòts e ostrogòts. Las sagas norvegianas, totun, ne parlan coma getas.
De totes los reis qu’òm pòt trapar al libre de Beowulf, sonque lo nòm de Higelac semblariá èsser confirmat istoricament (Liber Monstrorum). Al libre Historiae Francorum, a mai, es nomentat coma rei dels gòts. L’ataca dels gòts escandinaus a Frísia en l’an 516 taben i es descricha e encara pendent la fin del sègle VIen òm los coneissiá coma una nacion plan violenta.
Un grop de gòts escandinaus, desfachats pels suedeses se n’anèron a Anglatèrra en aquela epòca, mai que mai desbarquèron prèp de Yorkshire, ont fondèron Gillingshire e poriá èsser qu’en aquela epòca aguèsse arribat l’istòria de Beowulf ambe eles. Del còp qu’aquò se debanava, e segon mai d’un arqueològ Escandinàvia tombèt en una guèrra sens fin entre totes e aquò auriá provocat una migracion dels gòts entre d’autras nacions germanicas vèrs las illas britanicas que sonque seriá finida aperaquí l’an 550.
En Escandinàvia, de las 13 nacions istoricas que i aviá al sègle VIen sonque ne demoravan doas, Norvègia e Suècia en 1350. E malgrat que los gòts foguèron pas suedeses, òm pensa qu’aperaquí lo sègle IXn ja avián daissat d’èsser un reialme independent pr’amor que foguèron conquistats pels suedeses. Divèrsas fònts norvegianas e islandesas, totun, confirman qu’al sègle Xen encara èran un estat enemic dels reis de Norvègia.
Segon l’escòla istoriografica suedesa los gòts suedeses foguèron conquistats pels suedeses entre los sègles VIn e IXn. D’autres, per contra, afirman que los gòts conservèron la siá cultura e lenga desparièras al long de tota l’edat medievala. En l’an 1080, lo Papa encara nomenava lo rei suedés coma rei dels suedeses mas tanben rei dels gòts de l’oèst. Encara en l’an 1160 lo rei suedés es rei de suedeses e de gòts. E, d’efièch, los reis suedeses aguèron totjorn lo títol de rei dels suedeses e dels gòts dempuèi l’an 1270 oficialament.
Pas pus poder de decision
Quora los gòts acceptèron l’eleccion del nòu rei poguèron pas causir per lei. Caliá sonque acceptar çò qu’avián causit los suedeses. Dempuèi aquela epòca los suedeses foguèron plan braves a l’ora de parlar dels gòts coma ancessors de la nòva nacion suedesa, e en 1434, una delegacion suedesa discutiguèt amb una autra delegacion europèa qui desfachèt los romans, car los visigòts e los ostrogòts èran tanben descendents dels gòts suedeses. Al sègle XVIn, de suedeses e de gòts semblan ja formar la meteissa nacion e òm parla pas pus de doas nacions desparièras.
D’un autre costat, los gòts suedeses foguèron devessits en divèrses reialmes e lo màger foguèt Västergötland e la vila gòta pus celèbra Skara. Uèi demòra pas pus cap referéncia actuala als gòts. De vilas coma Goteborg foguèron fondadas primièr coma la Fortalesa dels Gòts, malgrat èsser bastida en 1621. Encara en 1973, lo títol reial del rei suedés èra rei de suedeses e de gòts. Tanben los reis dels daneses aguèron pendent sègles lo títol de rei de gòts. Pasmens, dempuèi 1973 los reis suedeses causiguèron venir sonque rei de suedeses e pro.
Al long dels sègles XIXn e XXn, los istorians encara discutiguèron fins a uèi lo jorn quina foguèt l’origina geografica dels gòts suedeses. Pas cap teoria es jamai estada acceptada per totes los academics (benlèu pr’amor que i a pas gaire fònts escrichas e una d’aquelas es lo libre Beowulf). Pr’açò contunha d’èsser una nacion medievala misteriosa, que los cercaires coneisson pas ont visquèt, ont s’espandiguèt, ont viatjèt, nimai quina lenga parlèt. E mens encara cossí se debanèt la sieuna fin.
