LA REVÒLTA D’AN LUSHAN (755-763)

CAM.- Se la batalha de Talas (751) es considerada coma una de las pus importantas a nivèl estrategic al continent asiatic de l’epòca es pr’amor de tot çò que poiriá aver contunhat; çò es la conquista de mai territòri pel califat abbasida. D’efièch, la victòria islamica sus l’armada chinesa poiriá aver cambiat e plan l’istòria de la region.

Totun, aprés èsser vancuts, los chineses poguèron pas començar una contraofensiva, pr’amor d’una de  las revòltas pus seriosas que patiguèt l’empèri chinés dels Tang, çò es la revòlta d’An Lushan (755-763). Sonque aquela revòlta provoquèt l’arrèst a l’ora d’enviar una nòva e màger armada chinesa per defensar l’empèri chinés pus occidental.

Per ansin, la revòlta del general An Lushan en decembre de l’an 755 entraïnèt lo començament d’una longa guèrra civila chinesa que demorariá al long de 8 ans e que finiriá en 763 aprés la desfacha de l’armada del general en 763 e la mòrt de milions de personas. La revòlta posteriora a la batalha de Talas del 751 provocariá la pèrda de fins a 6 províncias chinesas a mai del chaple de divèrses milions d’asiatics pendent los combats.

De rivalitats entre generals

An Lushan foguèt una general d’origina turca al servici de l’emperaire chinés Xuanzong. A l’epòca comandava tres garnisons situadas en çò de pus septentrional de l’empèri dels Tang. La rivalitat entre An Lushan e lo cancelier Yang Guozhong venguèt màger aprés los prètzfaches de las annadas 753 quand lo ministre emperial Guozhong organizèt un complòt per acusar An Lushan de traïson a l’empèri. Aprés èsser denonciat publicament, l’empèraire, pasmens, mostrèt lo sieu supòrt a An Lushan, que poguèt contunhar coma general imperial. Totun, aprés aquel afar, An Lushan anèt de mens en mens al capluòc imperial per evitar màger problèmas.

En 755 An Lushan aceptèt pas una òrdre imperiala. E aquò entraïnèt lo començament de la guèrra civila o revòlta d’An Lushan. Lèu aguèt d’aliats e una importanta armada que venguèt lèu dangierosa per l’emperaire. La siá importància demorariá confirmada aprés conquistar, primièr, la vila chinesa de Louyang e puèi la meteissa capitala imperiala chinesa, Chang’an. L’emperaire chinés sonque aguèt temps de fugir amb la siá familha per sauvar la vida.

Mens d’una annada aprés, An Lushan decidiguèt se proclamar emperaire Mas pas totes los generals imperials volguèron o acceptar e se desvolopèron fòrça combats e batalhas entre ambedoas armadas. L’armada d’An Lushan contunhèt la siuena ofensiva fins a l’an 757, quora, lo meteis An Lushan, que segon mai d’un testimòni contemporanèu, venguèt fòl, foguèt assassinat pel sieu pròpri filh, An Qingxu, en l’an 757.

L’armada revoltada se desseparèt lèu en divèrsas faccions. An Qinxu foguèt assassinat per un dels generals d’An Lushan, Shi Siming e aquò balhèt l’escasença a l’armada imperiala de conquistar, tornarmai, Chang’an e tanben Luoyang. Shi Siming, tanben foguèt assassinat en 761. Lèu l’armada revoltada comencèt a patir desfachas e perdèron las provìncias de Changzhi e Songzhou, que tornèron a l’empèri dels Tang.

Totun, China tanben patiguèt plan pr’amor de la revòlta una pèrda demografica importanta pr’amor que, pendent la meteissa, foguèron tuats milions d’abitants, çò que provoquèt una grèva crisi economica e sociala que demorèt d’annadas. Mas la politica imperiala contunhèt d’èsser marrida per la populacion, pr’amor que de nòvas talhas entraïnèron de nòvas revòltas popularas.

Quora finiriá la revòlta, los Tang poguèron pas tornar a contrarotlar plan lo territòri pus occidental que demorèt jos la menaça dels nomadas mas tanben dels tibetans e mai d’una província foguèt perduda per aquela rason. La resulta de la revòlta a nivèl demografic es plan evidenta; en 755 l’mpèri chinés aviá 52,9 milions d’abitants e en 764 sonque ne demoravan 16,9 milions, çò es una pèrda de mai d’un tresen de la populacion de l’empèri, un grèu prètzfach que los chineses sonque poirián superar decadas aprés.