LO SÈTGE DE LA FÒRÇA VELLA (1462)

CAM.-Plan mai coneguda es la guèrra de las doas rosas, la guèrra civila anglesa (1455-1485) que menèt a un cambiament de dinastia monarquica en aquel páis. Mens coneguda es la guèrra civila catalana (1462-1472), qu’aguèt tanben un sens fins de batalhas e d’escontres militars e que provocariá lo declin economic e social de Catalonha. Aprés la guèrra, la corona de Catalonha-Aragon venguèt una poténcia de segond òrdre que tornariá pas a ennauçar lo cap fins al sègle XVIIIn.

Lo Sètge de la Força Vella ( 6 de junh-23 de julhèt de 1462) foguèt, benlèu, lo primièr escontre militar entre la Diputacion del General catalana e lo comte de Barcelona e rei d’Aragon, Joan IInd. E calguèt l’enviament d’una armada occitana per finir lo sètge. A l’epòca, la Força Vella (vielha) èra una fortalesa situada dins la part pus nauta de la vila de Girona, ont sonque i demoravan aperaquí 30 familhas crestianas, 20 familhas josievas e l’evesque de la vila e la siá còrt.

Tot seriá començat quora la reina d’Aragon, Joana Enríquez, confirmèt que se n’anava a Girona per protegir lo prince Ferran e dirigir la guèrra contra los paisans revoltats nomentats remenças (de paisans que volián la fin dels marrits usatges de la noblesa catalana contra eles) en febrièr en 1462.

La responsa de la Diputacion del General o govèrn revolucionàri catalan foguèt crear una armada a Barcelona e l’enviar cap a Girona dirigida pel Comte de Palhars. La causa oficiala foguèt enviar l’armada per luchar contra los remenças. Pasmens, una de las tòcas de la Diputacion èra tanben arrestar la reina Joana e lo prince Ferran.

Pasmens, la reina Joan, loctenenta de Catalonha, cerquèt l’ajuda dels remenças aprés s’entrevistar amb lor dirigent Francesc de Verntallat. Puèi avisèt que la creacion d’una armada per part de la Diputacion èra illegala. Aquesta li respondèt en tot confirmar que la reina èra mal conselhada.

Aprés sortir de Barcelona lo 23 de mai, l’armada de la Diputacion se dirigiguèt a Girona. Ailà, la còrt de la reina Joana creèt un sistèma de defensa amb d’artilhariá per arrestar l’arribada de l’armada de la Diputacion. Uèi se pensa que dins la Força vella i poiriá aver 400 òmes dont 186 nòbles e 46 paisans de remença. Lo 6 de junh de 1462 l’armada del Comte de Palhars arribèt a Girona e comencèt lo sètge de la fortalesa.

Un sètge long

Lèu comencèron dempuèi dins de la Força vella a brutlar totes los ostals que i aviá al torn de la fortalesa. Totun, lo comte de Palhars ordonèt pas l’assaut dirècte, pr’amor que voliá evitar cap dangièr a la reina o al prince Ferran. Mas comencèt lo sètge.

Lo 17 de junh, aprés enviar la cabalariá a las montanhas vesinas per arrestar una possible ataca remença, l’armada de la Diputacion comencèt l’ataca a la Força Vella per quatre costats. La Pòrta de Rufina patiguèt l’ataca personala del Comte de Palhars e la sieuna ost. Al ser calguèt arrestar l’assaut. Èran mòrts 6 òmes e i aguèt mai de 100 nafrats entre los òmes de la Diputacion. Lo Comte de Palhars causiguèt assautar la Força Vella un autre jorn.

Al còp qu’aquò se debanava, lo rei Joan II d’Aragon signèt amb lo rei de França Loís IX l’enviament d’una armada occitana dirigida pel Comte de Fois Gaston IV e poder sauvar la reina e lo prince Ferran. Aragon pagariá 200.000 monedas al rei francés e mentre aquò arribava lo francés auriá los comtats catalans del Rosselhon e la Cerdanha e los castèls de Perpinhan e Colliure. Una armada de 10.000 òmes foguèt enviada lèu per capturar aqueles comtats catalans e ajudar militarament lo rei d’Aragon.

Lo rei d’Aragon, Joan II, tanben dintrèt en Catalonha lo 5 de junh (malgrat èsser aquò enebit per la Diputacion del General catalana). Conquistèt Balaguèr e lèu Tàrrega. E la Diputacion lo declarèt enemic de la Tèrra e creèt una autra armada, dirigida per Joan de Marimon, per assajar d’arrestar la sieuna marcha vèrs Barcelona.

Una letra reiala

Lo 10 de julhèt l’armada occitana arribava a Salses e lo 21 al castèl del Voló. Ailà recebèt lo Comte de Fois una letra de la reina Joana, que demanava d’ajuda urgenta. E dirigiguèt 6.000 òmes cap a Girona. Alavetz sonque demoravan ailà 700 òmes del Comte de palhars. La majoritat se n’èra anada a Hostalric pr’amor de l’arribada de l’armada “gavatxa”.

Lo 23 de julhèt l’armada de Fois arribèt a Girona e liurèt la reina, lo prince e totes los defensors de la Força vella. Puèi, totes amassa, se n’anèron cap a Barcelona, ont arribèron lo 1 de setembre. Lo rei Joan II tanben i arribèt lo 12 de setembre. La familha reiala s’amassèt a Sant Andreu pauc aprés.

Uèi los istorians pensan que lo Comte de Palhars poguèt dintrar a Girona tant aisidament pr’amor que lo pòble catalan èra estonat en veire la lucha entre las doas maximalas autoritats catalanas; la Diputacion e lo rei. L’estonament, totun, demorariá mai de dètz ans, car Catalonha causiguèt un autre Comte de Barcelona e se desseparèt del reialme d’Aragon.

Totun, calguèt brutlar tot lo país per veire una victòria finala del rei e lors aliats remenças contra la noblesa catalana de la Diputacion del General. Una òrra guèrra civila qu’entraïnèt sonque una victòria politica als remenças, pr’amor que Catalonha foguèt lo primièr luòc d’Euròpa ont foguèron anullats los marrits usatges dels nòbles. S’aliar amb lo rei encara balhava d’avantatges. Aumens als paisans catalans…