LO PRIMIÈR PLANTAGENET
CAM.- La dinastia anglesa dels Plantagenet aguèt la soberaneitat sus de territòris europèus continentals pendent gaireben 300 ans, dont Aquitània. La sieuna istòria es estada plan estudiada, pr’amor que tanben es, a mai d’istòria anglesa, una part importanta de l’istòria d’Occitània. Totun, lo primièr sobeiran dels Plantagenet foguèt pas duc d’Aquitània fins que maridèt Alienòr en 1152. Aprés lo maridatge, de gascons, de perigòrds e de lemosins demorarián juridicament angleses fins a la fin de la Guèrra de Cent Ans, prèp de la fin de la meteissa edat medievala.
En 1135 Enric 1r d’Anglatèrra morissiá sens cap eretièr. Lo pòble anglés se desseparèt en dos partits; aqueles que balhèron lo supòrt a Matilda, filha d’Enric 1r e veusa de l’emperaire germanic, e aqueles que donavan lor supòrt a Esteban, qu’aviá Guilhèm lo Conquistaire coma ancessor dirècte. Lo sieu fraire èra lo comte de Champanha, enemic declarat del comte d’Anjou, partidàri de Matilda.
Una longa guèrra civila
Aquò entraïnèt una tras que longa guèrra civila en Anglatèrra (1135-1154). Per ansin, e pendent gaireben 20 annadas los angleses creèron divèrsas alianças militaras de nòbles per assajar d’arribar al poder reial. Totun, cap d’aquelas capitèt. Qui ganhariá aquela guèrra e impausariá una nòva dinastia als angleses foguèt pas cap d’aqueles partits mas Enric IInd Plantagenet.
Los principals dirigents d’ambedós partits ja èran mòrts en 1154; Godofred, marit de Matilda, èra mòrt en 1151. Esteban moriguèt tanplan en 1154. Lo moment podiá pas èsser melhor e Enric IInd profechèt lo vued de poder per se nomenar rei d’Anglatèrra aquel meteis an.
Enric IInd èra eretièr dels comtats d’Anjou e de Turena, al continent europèu. Rei d’Anglatèrra e Gallas e Senhor d’irlanda, lo nòu territòri contrarotlat pel poder Plantagenet venguèt plan espandit aprés lo maridatge amb Alienòr d’Aquitània, que balhèt al matrimoni Peitieus, Aquitània, Gasconha, Lemosin e l’Agenés. Tanben aviá cèrts dreches coma senhora feodala sus lo comtat de Tolosa.
L’istòria dels Platagenet foguèt complèxa, malaisida e estonanta, e cambièt plan aprés lo règne del sieu filh, Joan Ir. Totun, tanben foguèt una menaça pel continent, mai que mai pel rei de França, qu’aviá sonque la mitat de territòri qu’Enric IInd, duc d’Aquitània.
La vida d’Enric IInd foguèt tanplan plan malaisida, amb mai d’una revòlta dels pròpris filhs que demorèt d’ans. Quora finiguèron los règnes dels sieus filhs, Ricard Còr de Leon, en 1199, e de Joan 1r (sens Tèrra), en 1216, l’istòria de la dinastia dels Plantagenet e d’Euròpa tota ja èra cambiada d’un biais radical. E mai cambiariá encara abans de la fin del sègle XV.
