EUDES, DUC (E REI) D’AQUITÀNIA
Christian Andreu.- Pas gaires figuras istoricas son estadas manipuladas d’una manièra tan crusèla coma Eudes, Duc e Rei d’Aquitània (676-735). E aquò solament pr’amor que foguèt l’enemic de Carles Martèl, çò es enemic de França e doncas cèrts istorians de l’escòla istoriografica francesa decidiguèron que l’importància d’aquel duc (e tanben rei) d’Aquitània, foguèt pus pichona de çò que realament foguèt.
E aquò pòt èsser afirmat istoricament pr’amor que la participacion d’Eudes e una armada aquitana (çò es occitana) en la batalha de Peitieus de 732 es estada tras que demostrada. E aquò entraïna que la glòria d’aquela victòria militara dels francs de Neustria (e cal remembrar que Carles Martèl sonque decidiguèt luchar contra los arabis quand una gigantassa armada araba se dirigissiá vèrs l’abadiá de Sant Martin de Tors, en territòri neustrian e mai enlà de las frontièras aquitanas) foguèt pas del majordom de palais franc mas atanben del rei dels aquitans Eudes.
Apuèi cal soslinhar que la victòria militara d’Eudes en Tolosa en 721 foguèt considerada a l’epòca coma una de las victòrias pus grandas de l’occident crestian, pr’amor qu’Eudes, lo nomentat e reconegut per Neustria e Austrasia coma rei d’Aquitània dempuèi l’an 715 (quora comencèt la guèrra civila franca entre Neustria e Austrasia e que finiriá en 718) èra estat lo primièr qu’aviá pogut vèncer militarament los arabis après la sieuna dintrada en Ifranja en 719. Sa victòria sus los arabis foguèt tan celèbra que lo quite Papa reconeissèt qu’Eudes, rei d’Aquitània (a mai de Duc) èra lo campion de l’Euròpa crestiana. E aquò foguèt merit d’Eudes e pas de Carles Martèl.
Duc de Basconia
Eudes, Duc dels bascons primièr e de tota Aquitània apuèi e fin, finala, rei d’Aquitània, entre 715 e sa mòrt en 735, foguèt considerat colpable de dos prètzfaches que podián pas èsser considerats pejors, segon l’istoriografia francesa tradicionala. Eudes, filh de Lop I, tanben Duc de Basconia e Aquitània (qu’atanben se declarèt independent dels reiaumes francs del nòrd fòrça annadas abans) èra d’origina bascona e aquò vòl dire qu’èra pas franc. Alavetz, cossí se pòt considerar una traïson a qualqu’un qu’es pas franc? Pr’amor qu’Eudes aparèt totjorn los interesses dels bascons e dels aquitans contraris als dels reis de Neustria e Austrasia. E menèt aquò fins fins a la limita. Per aparar aqueles interesses e l’independéncia politica d’Aquitània negocièt una aligança amb lo senhor berbèr (e pas arabi) de Cerdanha, Munussa. E aquò voliá dire per Carles Martèl e las còrts merovingianas francas del nòrd çò de pejor pr’amor qu’Eudes aviá formada una aligança amb l’Islam contra Occident.
E maugrat qu’aquò foguèsse pas estat aital, es cossí es demorat dins l’istoriografia oficiala francesa. Totun, cossí pòdon èsser consideradas las armadas francas del nòrd de Carles Martèl, qu’envasiguèron fins a dos còps Aquitània e pilhèron lo nòrd del reialme aquitan apuèi crosar lo Léger o que causèron encara de grandas destruccions apuèi tornar del sètge de Narbona (vila conquistada pels arabis) e qu’ataquèron e saquegèron de vilas occitanas coma Besièrs, Agde, Magalona e puèi Nimes en tot considerar aquel territòri coma un territòri enemic e pas franc ?
Eudes, Duc d’Aquitània e de Bascònia demorava dins sa capital, Tolosa, aperaquí l’an 715 e profetièt una guèrra entre Neustria e Austrasia per se declarar independent. La guèrra, que demorariá fins a l’an 718, veguèt cossí se formava una aligança amb Ragenfrid, majordom de palais de Neustria e lo rei neustrian Chilperic II, en guèrra contra lo majordom d’Austrasia, Carles Martèl, e lo Duc d’Aquitània. Per los ajudar decidiguèt d’enviar una armada de bascons al nòrd.
Ailà, prèp de Soissons, patiguèron una giganta desfacha militara contra Carles Martèl. Foguèt decisiva pr’amor que fugiguèron totes fins mai enlà del flume Léger (la frontièra politica entre Aquitània e Neustria). Chilperic II e Ragenfrid avián reconegut Eudes coma Rei d’Aquitània pr’amor d’aquela aligança. Apuèi la victòria de Carles Martèl, aquel tornèt reconéisser aquela independéncia politica pr’amor que Martèl voliá Chilperic II, fugit al territòri aquitan. Quora Eudes lo balhèt a Martèl, començava una nòva epòca politica per una reialme nòu dins l’Euròpa politica occidentala: Aquitània, un reialme situat entre lo flume Léger e los Pirenèus (e mai enlà encara pr’amor qu’atanben includissiá la Basconia iberica o ulteriora e que demorariá entre las annadas 715 e 735 (Unald, filh d’Eudes, tornariá declarar l’independéncia d’Aquitània tornarmai, un fach politic que demorariá fins l’an 768, pauc abans que Carlesmanhe balhesse lo reialme d’Aquitània a son filh Loís en 788).
Eudes, Rei d’Aquitània
Eudes, Rei e Duc d’Aquitània, demorariá tota sa vida en guèrra contra la Neustria franca de Carles Martèl e l’Islam, qu’aviá començat la conquista d’Ifranja en 719. Aquel rei aquitan luchèt divèrses còps contra los francs del nòrd. Venquèt los arabis en Tolosa en 721 e foguèt considerat pel Papa coma lo campion d’Euròpa, foguèt apuèi vencut en Bordèus lo quite an e, fin finala, fugiguèt al nòrd en tot demandar d’ajuda militara a Carles Martèl, son tradicional enemic, se voliá ganhar als arabis. L’alternativa èra la conquista de tota Aquitània per l’Islam.
Divèrsas cronicas contemporanèas balhan una participacion tras qu’importanta a l’armada aquitana (e doncas occitana) d’Eudes, al costat de Carles Martèl, en la batalha de Peitieus de 732. E se determinats istorians franceses an situat aquela batalha coma lo començament de la libertat europèa occidentala pr’amor qu’arrestèt l’envasion araba, d’autres encara (d’autras escòlas istoricas pas francesas) an confirmat que las atacas arabas al territòri aquitan contunhèron encara pendent desenats d’annadas e que Carles Martèl arrestèt pas res en Peitieus en 732.
Aqueste article vòl dubrir la discussion istorica pr’amor de l’importància amagada d’Eudes, Duc e Rei d’Aquitània, son paire Lop e son filh Unald, gaireben cent ans abans de la creacion politica del reialme d’Aquitània, amb Loís, filh de Carlesmanhe en 788. D’istorians que foguèron d’acòrdi amb las tesis istoricas de Robèrt Lafont (e aital escrichas dins son Istòria d’Occitània) confirman que la singularitat occitana medievala se formèt basicament ja dempuèi la fugida dels visigòts en 507 (pas de Septimània) e que contunhèt amb Gonduvald primièr a Caribèrt II apuèi, reis d’Aquitània, e que se debanèron sonque tres o quatre generacions abans de Lop, paire d’Eudes. E que contunhariá mai enlà de l’an 980 amb un ducat mai grand que lo territòri franc del nòrd (en fòrça païses un ducat es un principat sobeiran politic parièr a un reialme. Perqué es pas aital reconegut coma aquò per d’istorians franceses ? Qué foguèt lo Grand Ducat de Ponlonha se non un estat politic medieval de primièr òrdre qu’aguèt pas de rei pendent de sègles ?
Maugrat Vogdolum (507), l’unitat francesa se formèt pas en aquela epòca. Aquitània e Tolosa (coma Provença fins 1483 o Bearn fins lo sègle XVIIen) foguèron pas lingüisticament, culturalament ne politicament francesas fins fòrça mai tard. Afirmar aquò es coma dire que l’Ispania romana foguèt l’ancessor politic de l’estat espanhòl d’uèi: çò es una vertadièra colhonada. Mai de recèrca scientifica es necessària per situar cadun en son luòc e remembrar que l’istòria es totjorn estada escricha per los que ganhèron. Pas per los que perdèron.
