LO REIALME DE MALHÒRCA (1230-1349)
CAM.- Aprés la conquista catalana de l’illa de Malhòrca en 1229, las Balearas venguèron lèu un nòu reialme, mai tard conegut coma Reialme de Malhòrca (1230-1349), que venguèt lèu reialme independent de la Corona d’Aragon en tot se desseparar politicament d’aquel malgrat que tanben foguèt vasal del primièr. Aital, aprés la mòrt de Jacme Ier, Pèire de Portugal venguèt lo primièr senhor feudal de las illas e lo primièr rei de Malhòrca, Jacme IInd, tanben venguèt vasal de Pèire IInd, comte de Barcelona.
Lo Reialme de malhòrca aguèt coma territòris a mai de las illas Balearas la Cerdanha, Roselhon, Conflent e Vallespir e la vila occitana de Montpelhièr a mai de las baroniás de Carladés e Omeladés. Totun, Menorca, contunhèt d’èsser musulmana encara un temps, malgrat que vasala de Malhòrca. En 1286 Foguèt decidit de la conquistar e lo nadal d’aquel an sortiguèt una flòta catalana de Malhòrca per la conquistar.
Los catalans arribèron a Menorca, a l’illa del Rei, en genièr de 1287. Puèi ataquèron Bimiaixa, ont i trapèron una armada sarrassina formada per los arrestar. Desfachats los musulmans en batalha lo 17 de genièr d’aquel an se retirèron fins al castèl de Santa Agueda per assajar de contunhar la resisténcia. Lo castèl patiguèt lèu un setge per part dels catalans e lèu foguèt tanben conquistat. Quora lo castèl de Santa Agueda tombèt, los catalans contunhèron fins a Ciutadella, que patiguèt tanplan un setge fins al 22 de genièr. Lèu los musulmans del castèl d’aquela vila abandonèron las armas e tota l’illa venguèt nòu territòri del Reialme de Malhòrca.
Una lucha permanenta
Dempuèi lo rei de Malhòrca, Jacme IInd, coma nòu rei de Malhòrca, los problèmas entre aquel reialme e la confederacion catalana e aragonesa venguèron de mai en mai grèus. Jacme IInd venguèt rei de Malhòrca en 1276, e pendent la guèrra que i aguèt entre França e Catalonha pendent las annadas 1285 e 1228, venguèt aliat dels franceses. Aquò foguèt considerat per la familha comtala catalana coma nauta traïson e dempuèi alavetz comencèron ja a pensar cossí conquistar tornarmai lo reialme desseparat, un prètzfach qu’atenherián pas, totun, fins a l’an 1349.
Totun, los problèmas entre monarcas malhorquins e lo comte de Barcelona venguèron de mai en mai grèus. Encara en 1342 lo comte de Barcelona Pèire lo Ceremoniós acusèt lo sieu cosin Jacme IIIen de Malhòrca de venir un vasal brica fisèl. En mai d’aquò, tanben foguèt acusat de provocar, totjorn segon lo comte barcelonin, de grèus problèmas economics entre ambedoas coronas.
Una annada puèi, en 1343, comencèt la guèrra entre Catalonha e Malhòrca per annexar lo reialme de Malhòrca tornarmai a la federacion catalana e aragonesa. Aital, en mai de 1344, los catalans ataquèron primièr Cotlliure, alavetz territòri malhorquin e puèi Argelèrs, que patiguèt tanben un setge militar. Aprés los conquistar, los catalans arribèron fins a Perpinhan, que tombèt lo 15 de julhèt de 1344 e puèi ataquèron Vilafranca e Puigcerdan. La darrièra vila malhorquina que resistiguèt aquela ataca foguèt Ribes de Freser, que tombariá atanplan lo quite an.
Per çò que tòca a las Balearas, los catalans tanben ataquèron las illas dempuèi l’an 1343. Mas lo rei de Malhòrca, Jacme IIIen se n’anèt a Montpelhièr, vila que venguèt als franceses per poder amassar una nòva armada e tornar a conquistar Malhòrca. Totun, e pauc aprés desbarcar en l’illa en Llucmajor en 1349 foguèt desfachat lo 25 d’octobre. Sonque demorèron liures los territòris occitans del Carladés e Omeladés, que lèu foguèron annexats al reialme de França.
Jacme IVen, filh de Jacme IIIen mòrt en Llucmajor, contunhèt de se nomenar rei de Malhòrca e tanben la sieuna sor Elisabèt Ia, que demanèt d’èsser reconeguda coma reina de Malhòrca encara fins a l’an 1403. Ça que la, lo reialme de Malhòrca ja aviá desaparegut coma reialme independent en tot tornar a èsser un reialme mai de la confederacion catalana e aragonesa dempuèi l’an 1349.
