CHILPERIC D’AQUITÀNIA

Christian Andreu.- Se es brica coneguda – pr’amor de fauta de fònts istoricas – la vida de Caribèrt II, un dels darrièrs reis aquitans del sègle VII, mai o es encara la del sieu jove filh, lo darrièr sobeiran aquitan de la primièra estapa d’aquel estat independent medieval europèu. Sonque un mai prigond estudi ne balharà mai de lutz. Parlam de Chilperic d’Aquitània

Chilperic d’Aquitània (Khilperic) foguèt lo filh de Caribèrt II d’Aquitània e foguèt lo darrièr rei d’aquel estat medieval pendent la primièra epòca de la sieuna independéncia politica. Pasmens, la vida coma rei aquitan del sieu paire foguèt cuèrta, plan cuèrta, e sonque demorèt qualcunas annadas. Mens encara demorèt Chilperic coma rei dels aquitans pr’amor que foguèt assassinat quand encara èra plan jove. Aprés la sieuna mòrt, Aquitània venguèt una region mai de l’empèri dels francs del nòrd e un ducat. Fins a la fin del sègle VIII Aquitània tornariá pas a èsser un estat independent malgrat la sieuna independéncia practica durant decadas.

Segon de fònts istoricas, Chilperic foguèt assassinat pauc aprés d’èsser coronat rei d’Aquitània, e puèi venguèt tanben assassinat. L’òme qu’ordonèt la mòrt del sieu paire foguèt lo sieu oncle,  Dagobèrt I, que puèi vendriá sobeiran absolut dels francs. Qualcunes cercaires afirman que Chilperic èra estat nascut pauc aprés la mòrt del sieu paire, en l’an 633. Pasmens, encara i a de cercaires qu’afirman que quora foguèt assassinat Chilperic ja aviá mai de 7 ans de vida.

Totun, totes los cercaires son d’acòrd que l’òme qu’ordonèt l’assassinat de Chilperic tanben foguèt Dagobèrt I. La mòrt de Chilperic sonque podiá entraïnar un benefici per Dagobèrt que voliá aital demorar coma lo solet rei dels francs. Pas cap autre nòble – e mens encara cap nòble aquitan – auriá pogut aver cap avatatge amb la sieuna mòrt a una edat tan cuèrta, car aquò auriá entraïnat sonque la guèrra amb lo nòrd francés a mai del caos general en Aquitània.

Per d’autres cercaires encara, Chilperic moriguet abans d’èsser coronat rei dels aquitans, e aquò e aquò poiriá èsser vertat car aital lo sieu oncle evitava lo nomenament d’un autre rei pels aquitans e un esfòrç màger a l’ora de l’assassinar. Mai problèmas encara auriá entraïnat aver de parlar de politica amb aquel mainatge.

Çò que ditz la legenda

Una anciana legenda afirma que Chilperic, pasmens, e malgrat l’òrdre d’assassinat del sieu onle pairal, lo rei dels francs del nòrd, auriá subreviscut l’assassinat – benlèu pr’amor que fugiguèt amb qualcun nòble aquitan – e auriá viscut tota la sieuna vida en un segond terme per evitar d’èsser descobèrt.

Los sieus descendents serián lo linhatge dirècte d’Odon, que puèi seriá tornarmai Prince d’Aquitània (e l’origina de la casa reiala d’Aragon). Totun, i a fòrça cercaires qu’uèi creson pas aquela legenda pr’amor que los nòms de la familha d’Odon foguèron pas merovingians. Mas se subrevisquèt o pas l’assassinat es pas encara uèi conegut.

Cossí que siá, Caribèrt II, rei d’Aquitània e paire de Chilperic, seriá estat assassinat aperaquí los ans 629 o encara 630 (i a de fònts que dison que foguèt durant l’an 632). Chilperic deviá doncas èsser coronat coma nòu rei dels aquitans a Tolosa, lo capluòc del reialme, en l’an 633.  Caribèrt II moriguèt plan jove, amb sonque 18 ans, lo 8 d’abril de l’an 632. E caliá coronar lo sieu filh Chilperic II car totes los aquitans coneissián plan que los francs del nòrd, e mai que mai Dagobèrt I, volián pas pus cap reialme aquitan desseparat politicament dels autres reialmes francs.

Una de las cronicas contemporanèas que parlan d’aqueste episòdi politic occitan, la Cronica de Fredegari, confirma que Chilperic tanben foguèt assassinat e pauc apuèi la mòrt del sieu paire. Pasmens, es una cronica que jamai critiquèt la figura de Dagobèrt I, çò que fa pensar que benlèu foguèt dirigida pel meteis rei franc, oncle de Chilperic.

Uèi lo jorn es clar sospechar que l’òme qu’ordonèt la mòrt de Chilperic foguèt lo sieu oncle Dagobèrt I, car en aquela epòca, e pr’amor de l’assassinat del paire de Chilperic, aviá pogut tornar a amassar los reialmes de Neustrasia e Austrasia. E aquel gigantàs reialme deviá demorar aital pels sieus propris filhs e descendents.

Aquela meteissa cronica confirma que l’enfant Chilperic, lo darrièr rei dels aquitans del sègle VII, foguèt sepelit a la Basilica de Sent Roman en Blaia, prèp del cors del sieu paire. Tanben ditz que Chilperic foguèt ordonat rei dels aquitans quand ja èra adult e que sonque foguèt reconegut per una part d’Aquitània e pro. En mai d’aquò afirma que lo sieu paire, Caribèrt II seriá estat assassinat una annada abans, en 631.

Uèi lo jorn, la discussion istorica encara contunha. Encara en 1991 l’istorian Gabriel Tikka prepausèt que Chilperic foguèt rei aquitan segon çò que dison divèrsas cronicas medievalas, mas que i a un interés general a l’ora d’amagar la sieuna vida.

Segon la Vita Nivardi, Nivard venguèt archevesque de Rems quand i aviá lo rei Chilperic. E cap dels Childeric anteriors o posteriors es aquel personatge pr’amor de l’epòca que visquèron : Chilperic I moriguèt en l’an 584, Chilperic II en l’an 715. La meteissa cronica confirma que Chilperic venguèt adult pr’amor qu’aguèt una filha, maridada amb Réolus, tanben puèi archevesque de la vila de Rems.

La cronica Vita Bercharii parla d’un prince nomenat Childeric tre los ans 632 e 651. Malgrat qu’es pas contemporanèa pr’amor que foguèt escricha aperaquí lo sègle X. I a d’istorians qu’afirman que l’autor èra marrit sus aquel nòm mas Tikka considèra qu’un cercaire actual es pas dengun per creire qu’un autor medieval èra marrit sens balhar de pròvas.

Encara la Historia Hrodbertii parla d’un rei Childeric que visquèt al sègle VII. Qualcuns istorians assagèron d’identificar aquel rei amb Childeric IV, un rei qu’auriá demorat tre las annadas 695 a 711. Pasmens, uèi i pas cap cercaire que pòsca confirmar que i aguèt cap rei Childeric en aquela epòca.

Per tot aquò Gabriel Tikka prepausa reconèisser que Childeric foguèt tanben rei dels aquitans (benlèu pas de tota Aquitània), qu’arribèt a l’edat adulta e que subrevisquèt l’assag d’assassinat dels òmes enviats per Dagobèrt I. E doncas, Childeric auriá regnat coma rei aquitan tre las annadas 656 a 662.

La teoria de Tikka confirma que Childeric foguèt un rei desconegut als autres reialmes francs de l’epòca dont Austrasia, Neustria e Borgonha. Aquò vòl pas dire que lo coneissián pas. Sonque que ne parlèron pas, benlèu per interés pròpri. O benlèu pr’amor que foguèt rei sonque d’una region aquitana e pas de tot lo país. Per Tikka, l’archevesque Nivard èra de Solinhac, e aquel vilatge foguèt e es Aquitània. Segon Tikka, Childeric auriá arribat a adult e seriá estat coronat rei de totes los aquitans mas que sonque seriá estat reconegut a la region mai pròcha de Tolosa tre los ans 650 e 673.

Totes los cercaires franceses que son pas d’acòrd amb l’istorian Tikka confirman que lo meteis istorian parla tanben de Caribèrt II coma un rei que tanben auriá viscut a l’assassinat ordenat per Dagobèrt I e coma rei dels lombards. E aquò foguèt, dison, un prètzfach, que se pòt pas negar, pr’amor de divèrsas cronicas medievalas aital o afirman.

Segon aqueles, a mai, apuèi l’assassinat de Chilperic, lo sieu fraire, Bertrand, foguèt nomenat duc d’Aquitània après reconéisser lo sieu oncle Dagobèrt coma sobeiran dels aquitans e dels francs. Mas aquò tanpauc es brica clar, pr’amor que la meteissa cronica medievala ditz que Bertrand gobernèt lo ducat amb l’ajuda del sieu fraire Boga, e qu’ambedós aurián maridat doas filhas de Chilperic, Fligberta e Oda. Mas, se Chilperic foguèt assassinat, cossí arribèt a venir adult e aver doas filhas ? E, se foguèt aital, venguèt pas quora adult rei aquitan, lo darrièr d’aquel sègle ?

L’istoriografia de còps, tanben es escura. Es rasonable pensar que la majoritat dels critics a Gabriel Kitta son franceses e que an la defensa de la mòrt de Chilperic quora mainatge sonque amb de donadas brica vertadèras e que parlan de personas qu’existiguèron pas ? Sovent, darrièr lo dobte i a la vertat, malgrat cossí escriguèron puèi los òmes qué que siá que se debanèt a la vida reala.