LA DISTÀNCIA DE FROISSART
CAM.- L’edat medievala foguèt un del periòdes mai longs de l’istòria recenta de l’umanitat. Tanben mai estonants, mas tanplan mai escurs. D’efièch, trapar la vertat dels fachs a travèrs de fònts escrichas es un mestièr malaisit per l’istorian d’uèi lo jorn. Sonque l’istòria antica seriá encara mai complèxa (benlèu tanben pr’amor qu i a fòrça mens fònts escrichas).
Aquò dich, cal soslinhar que legir l’òbra de cronicaires medievals coma Jean Froissart es tanben un afar meravelhós. Pr’amor que l’òbra originala d’aquel cronicaire medieval es plena de detalhs que pòdon arribar a demostrar que, se aquò se debanèt pas aital de biais drech, i a fòrça escasenças que l’istòria siá pròcha de la vertat. E quand disèm vertat istorica volèm rebrembar un fach basic qu’es totjorn repetit dins las universitats d’istòria actualas: la vertat istorica reala existís pas e sonque podèm assajar d’i arribar d’una manièra pròcha mas mai totalament.
L’istòria cossí foguèt escricha
“Aital daissèt la reina d’Anglatèrra (Isabela, femna d’Edoard II, rei e duc d’Aquitània) la vila de Valencienes quand aguèron tot çò qu’avián de besonh […]. E marchèron fins a Dourdresk, en Olanda. Ailà amassèron de vaissèls grands e pichons per crosar vèrs Anglatèrra. E, per ansin, amassèron mai de cent vaissèls”.
L’istòria que descriu Froissart a la sieuna Cronica (Libre I) comencèt quand la femna del duc aquitan Edoard II daissèt aquel país e fugiguèt a França. La causa, totjorn segon Froissart, ne seriá la marrida politica d’Hug Despenser, favorit del rei. Aquel personatge, segon lo cronicaire d’Enaut (e doncas pas francés), auriá criticat plan la reina e d’autres nòbles amics fins a provocar lor dangièr de mòrt. Un còp fugida, primièr a França e puèi a Enaut, auriá amassat una flòta e una armada per envasir Anglatèrra e far rei son filh Edoard III.
Segon Froissart , Hug Despenser seriá puèi capturat e, jos l’acusacion de sodomia amb lo rei, executat: “De primièr li talhèron los uòus, çò escriguèt Froissart, e los lancèron al fuòc, puèi faguèron çò de meteis amb las sieunas entralhas e, fin finala, li talhèron lo cap. Lo còrs foguèt copat en quatre tròces e enviat a quatre vilas anglesas diferentas. Lo rei, enviat a preson e son filh, coronat nòu rei”.
Un vejaire mai critic d’aquel episodi revolucionari (segon Froissart) fa se demandar se l’amor tre dos òmes pòt arribar a entraïnar gaireben una guèrra civila (per astre Edoard II aguèt lo sosten de degun). Perqué marchèt Isabela a França ? E cossí poguèt amassar una armada de mercenaris estrangièrs (la majoritat d’Enaut) amb d’argent francés per assajar de conquistar Anglatèrra ? Foguèt possible que l’amor tre dos òmes (jamai demostrat istoricament pasmens) ne foguèsse la causa originala ?
La recerca un pauc prigonda d’autras fònts ajudarà totjorn a ne trobar las causas originàries. E en aquò l’istoriografia anglesa e la francesa (franc de Froissart) ne son uèi de la quita opinion: la causa ne seriá estat un episodi militar que se debanèt luènh d’ailà mas tanben en de tèrras d’Edoard II, l’Agenés, en Occitània, en 1324, e que poiriá èsser estada la causa primièra de la posteriora (e tanben plan pròcha) Guèrra de Cent Ans: l’Incident de Sent Sardòs.
La Redaccion
